Skírnir - 01.04.2005, Qupperneq 122

120
ÁRMANN JAKOBSSON
SKÍRNIR
Sverrir er tekinn að skapa sjálfan sig um leið og hann kemur í
Noreg. I ræðum hans í Sverris sögu er lagður grundvöllur að þeirri
mynd sem síðan er dregin upp í sögunni sjálfri. Sú mynd er að
Sverris saga sé biblíulegt ævintýri, líkist baráttu Davíðs og Golíats
þar sem guð vokir yfir en hetjan þarf þó að feta erfiðan veg þrauta
og mótlætis áður en hún hreppir sjálft konungsríkið. Þannig gerir
Sverrir annmarka sína að aflstöð: Útlegð hans í Færeyjum, lágt
uppeldi og litlir burðir þegar hann kemur fyrst í Noreg verða að
sterkustu sönnunargögnunum fyrir mikilfengleik hans.
Ævintýrið er þrungið hagsýnum boðskap. Sverrir er raunsær
stjórnmálaleiðtogi og kann í fyrstu að þykja þversögn á ferð: Ann-
ars vegar hversdagsleg pólitík þar sem glímt er við að gera samfé-
lagið betra, hins vegar lygisögur með farsælan endi sem eru
skemmtilegar en fjarri raunveruleika stjórnmálanna. En stjórn-
málamenn eru vitaskuld háðir hylli lýðsins og það er hvorki glæ-
nýtt né úrelt að þeir reyni að draga upp veruleika stjórnmálalífs-
ins sem eins konar ævintýri: til að mynda baráttu góðs og ills þar
sem þeir eru í því hlutverki sem hentar. Slíkur stjórnmálamaður
var Sverrir konungur og þó að hann hafi ef til vill kallað slíkar
lygisögur skemmtilegastar má vel vera að hann hafi hugsað að þær
væru ekki síður gagnlegar - fyrir hann.
Erfiðleikar og hæfileikar
Rökin sem haldið er fram virðast við fyrstu sýn af tvennum toga.
Annars vegar er faðerni Sverris en hins vegar hið guðlega val. Á
yfirborðinu ber minna á þriðju rökunum sem eru þó órjúfanlegur
hluti af merkingarformgerð sögunnar, ævintýraforminu. Önnur
hlið þeirra eru óumdeildir hæfileikar Sverris til að stjórna en hin
hliðin hvernig hann þarf að erfiða fyrir ríkinu.26 Sverrir þarf ekki
að leysa þrjár þrautir heldur margar. Eins þarf hann að þola vos og
erfiði sem minnir ekki aðeins á dvöl Krists í eyðimörkinni heldur
almennt á þær raunir sem ævintýrahetjur þurfa að þreyja áður en
26 Sbr. Ármann Jakobsson, / leit að konungi, 177-89.