Skírnir - 01.04.2005, Qupperneq 125

SKÍRNIR
SINN EIGINN SMIÐUR
123
klykkt út með þessu: „höfðu þá Svíar konung bróklausan".32
Þetta virðist ekki koma Sverris sögu mikið við, fyrir utan hve
ruddalega þetta hljómar. Slík lokaorð virðast óviðeigandi á sögu
um sigursælan og vitran konung og eins líklegt er að þau hafi
aldrei verið talin nein sögulok. En geyma þau ekki samt ákveð-
inn sögukjarna? I keppni Sverris og Magnúsar tókust á elli og
æska. Sverrir er ekki aðeins eldri heldur einnig roskinn að ráð-
um. Roskinn í besta skilningi orðsins: Fullur af visku, ráð-
kænsku og málsnilld. I sögu Karls ábóta eru það þessir eiginleik-
ar sem koma Sverri alla leið á tindinn og eru um leið mikilvæg-
ustu eiginleikar konungs. Bróklaus konungur er ekki sannur
konungur, ekki fremur en konungur sem biður jarl föður sinn að
ráða í sinn stað.
Sannur konungur sækist eftir valdi og hefur til að bera ráð-
kænsku og málsnilld til að ná því. Málsnilld er höfuðatriði í goð-
sögn Sverris konungs um sjálfan sig. Þess vegna eru margar ræður
hans birtar í fullri lengd. I sögunni er Sverrir settur á svið sem
snjall ræðumaður og kænn leiðtogi.33 Þó að það sé kannski rætt
meira um faðerni hans og hið guðlega val eru þetta eiginleikarnir
sem sýndir eru á síðu eftir síðu og sannfæra söguhlýðendur um að
Sverrir sé réttur konungur. Þar munar ekki minna um Sverri sjálf-
an í beinni ræðu en sögumannsröddina.
Ráðkænska Sverris kemur ítrekað fram og nægir að taka nokk-
ur dæmi. Þegar Birkibeinar bjóða honum konungsnafn færist
hann undan og lyktar með því að þeir þrýsta ákaft á hann. Þannig
verða þeir honum skuldbundnir en ekki hann þeim (8. kap.). Síð-
32 Sverris saga (Eirspennill), 202. Svona lyktar sögunni líka í Skálholtsbók (254)
en þar er raunar talað um „jarl bróklausan“ (stafsetning samræmd af greinar-
höf.). I AM 327 4to og Flateyjarbók er notað orðið konungur en bætt við
tveimur setningum, annarri um ríkisár Sverris (þau voru 25) og síðan: „Lýkr
hér nú sögu Sverris Noregs konungs" (Indrebo, 195 (182. kap.); Flateyjarbók,
701).
33 Sjá m.a. Sverris saga (Eirspennill), 24, 34, 43-45, 50-51 og 90-91; Sverris saga
(Indrebo), 22-23, 32-33, 42^14, 50-51 og 94-95; Sverris saga (Flateyjarbók),
553, 561—62, 569-70, 574-75 og 610-11; Sverris saga (Skálholtsbók), 25, 36-37,
47^19, 56—58 og 113-14. Sjá nánar: Knirk, Oratory in the Kings’ Sagas, 36-50
og 99-125; Ármann Jakobsson, / leit að konungi, 207-9.