Bændablaðið - 28.01.2016, Blaðsíða 22

22 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. janúar 2016
Tveimur kennurum í kjötiðn
við Hótel- og matvælaskólann í
Kópavogi var sagt upp fyrir yfir-
standandi önn, en þeir hafa kennt
við skólann á undanförnum árum.
Kennari sem hefur kennt fagið við
Verkmenntaskólann á Akureyri
mun flytja á höfuðborgarsvæðið
svo óvissa er með kennsluna á
Akureyri.
Kennsla í kjötiðn hefur einungis
farið fram í þessum tveimur skólum
á undanförnum árum. Uggur er innan
raða kjötiðnaðarmanna vegna þessa
ástands, en ástæðan fyrir uppsögn-
unum er að enginn nemandi hafði
sótt um í náminu.
Fjallað verður um vandamálið
á félagsfundi
Að sögn Halldórs J. Ragnarssonar,
formanns Meistarafélags kjöt-
iðnaðarmanna, hefur verið fjallað
um málið á vettvangi félagsins og í
kjölfarið var boðað til félagsfundar
28. janúar 2016.
„Þessi fundur verður haldinn að
Stórhöfða 31 þar sem MATVÍS er til
húsa. Margrét Friðriksdóttir, skóla-
meistari Menntaskólans í Kópavogi,
Níels Sigurður Olgeirsson, formaður
MATVÍS, og Ólafur Jónsson, sviðs-
stjóri matvæla- og veitingasviðs hjá
Iðunni, verða meðal fundargesta.
„Þetta er opinn fundur, sumsé ekki
bara fyrir félagsmenn Meistarafélags
kjötiðnaðarmanna, heldur líka fyrir
kjötiðnaðarmenn almennt,“ segir
hann.
Ýmsar ástæður fyrir ástandinu
Um ástæður þess að engin aðsókn
er í kjötiðnaðarnám segir Halldór
að erfitt sé nákvæmlega að festa á
það fingur.
„Það er ekki gott að segja, en
hluti af ástæðunni er væntanlega
það vinnuumhverfi sem kjötiðnað-
armenn starfa í. Það er líklega ekki
mjög spennandi fyrir ungan nema,
kannski 16–17 ára, að fara að vinna í
umhverfi þar sem hitastigið í vinnslu-
sal er þetta 8–12 gráður. Svo er þetta
kannski spurning hvort það þurfi ekki
að fara að endurskoða námskrá kjöt-
iðnaðar, því kjötiðnaður á Íslandi er
kannski ekki unglingafræðsla held-
ur fullorðinsfræðsla. Meðalaldur
útskriftarnema í kjötiðnaði eru 30,2
ár frá því að kennsla hófst í MK.
Þetta er nú bara þannig að eftir
námið í grunnskóla þá hefur reynslan
sýnt að nemendur sem ljúka námi í
kjötiðn taka sér smá frí frá skóla til
að ákveða næsta skref. Sumir fara
að vinna í kjötvinnslum og fá áhuga
kannski á því að fara að læra eftir
nokkra ára vinnu við fagið.“
Það má vel vera að ódýru vinnu-
afli sé líka um að kenna en við skul-
um ekki gleyma því að þeir einstak-
lingar sem flokkast undir ódýrt
vinnuafl hafa margir hverjir farið
í kjötiðnaðarnám á Íslandi og hafa
útskrifast með glæsilegar einkunnir.
Kjötiðn er fjögurra ára
samningsbundið iðnnám
Að sögn Halldórs hefst nám í mat-
væla- og veitingageiranum með einn-
ar annar sameiginlegu grunnnámi en
að því loknu velja nemendur sérnám
í bakaraiðn, framreiðslu, kjötiðn
eða matreiðslu. Allar þessar grein-
ar eru löggildar iðngreinar. Námið
er samningsbundið sem lýkur með
sveinsprófi. Sveinsprófið veitir rétt
til starfa í iðninni og til inngöngu í
nám til iðnmeistaraprófs.
„Kjötiðn er fjögurra ára samn-
ingsbundið iðnnám. Þar af eru þrjár
annir í skóla, alls 60 einingar, og 20
einingar eru í verklegri kennslu í kjöt-
iðn,“ segir Halldór. „Þær skiptast á
tvær annir og lýkur með verklegu
lokaprófi sem er meginhluti náms-
matsins, en einnig kemur til símat
fagkennara.
Halldór segir að það sé líka
hægt að fara í nám í kjötskurði.
„Meginmarkmið náms í kjötskurði
er að nemendur öðlist þekkingu,
skilning og færni til að annast alla
meginþætti í störfum kjötskurðar-
manna í kjötvinnslum, sláturhús-
um og kjötsöludeildum verslana.
Meðalnámstími er tvö og hálft ár,
samtals tvær annir í skóla og 80 vikna
starfsþjálfun. Námið er alls 120 ein-
ingar og lýkur með fagprófi er veitir
rétt til starfa í iðninni og halda áfram
sérnámi til sveinsprófs í kjötiðn.“
Breiður starfsvettvangur
kjötiðnaðarmanna

„Íslenskir kjötiðnaðarmenn og
-konur koma víða við,“ segir
Halldór.
„Þeir starfa í kjötvinnslum, kjöt-
deildum verslana, og heildverslun-
um. Þeir starfa einnig sem sölumenn
umbúða, krydds og hjálparefna, sem
og sölumenn véla og tækja fyrir
kjötiðnað. Þeir starfa við sölu og
markaðssetningu á kjöti og mat-
vælum. Þá starfa kjötiðnaðarmenn
í álverum, við opinbera þjónustu, í
sláturhúsum og á fleiri vinnustöð-
um.“
Halldór telur að það séu klár-
lega tækifæri fyrir kjötiðnaðarmenn
varðandi starfsmöguleika, til dæmis
vegna uppgangs í alls kyns smá-
framleiðslu matvæla og miklum
vexti í ferðaþjónustunni.
„Vandamálið er hins vegar að
þessi svokallaða beint frá býli-sala,
svo ég taki hana sem dæmi, er yfir-
leitt þannig að viðkomandi bænd-
ur eru að gera þetta sjálfir og selja
sínar afurðir á sínum svæðum. Það
er svo sem í góðu lagi ef svæðið
sem þeir selja á telur ekki meira
enn 100 íbúa, eins og áttunda grein
iðnlaga gerir ráð fyrir. Vandamálið
er að Heilbrigðiseftirlit og eða
Matvælastofnun hvers umdæmis
veitir einhverjum aðila til að vera
með vinnslu, leyfið er veitt þar sem
allar kröfur um hreinlæti og aðbún-
að eru uppfylltar. En hver á svo að
fylgja því eftir ef viðkomandi er
farinn að selja afurð sína á svæði
sem telur meira en 100 íbúa? Svo ég
vitni aftur í iðnlögin þá ættu sýslu-
menn að staðfesta réttmæti gagna
um starf og starfsþjálfun.
Fagmennskan til fyrirmyndar
Halldór hefur ekki áhyggjur af því
að staða skólamála komi niður
á faglegri stöðu greinarinnar í
landinu.
„Það eru til að mynda faglærð-
ir kjötiðnaðarmenn í öllum kjöt-
vinnslum landsins og það sýnir sig
að það er ekki verið að gefa afslátt
á þeim stöðum. Einnig kemur
það berlega fram í fagkeppni sem
Meistarafélagið heldur á tveggja ára
fresti að fagmennskan er til fyrir-
myndar á þeim vörum sem sendar
eru í keppnina.
Þó svo að ekki séu fyrsta árs
nemar í skólanum á vorönn þá tel
ég framtíðina vera bjarta, vinnslurn-
ar eru að taka nema og ég held að
það séu um 40 nemar á samningi.
Þá má þó auðvitað ekki slá slöku
við, það verður að eiga sér reglu-
leg endurnýjun í þessi fagi eins og
öðrum iðnfögum.“ /smh
Framtíð kjötiðnar á Íslandi rædd á opnum félagsfundi Meistarafélags kjötiðnaðarmanna:
Uggur innan raða kjötiðnaðarmanna
Kjötiðnaðarmeistarar úr Meistarafélagi kjötiðnaðarmanna taka til hendi í sjálfboðavinnu fyrir mæðrastyrksnefnd
fyrir jólin 2014. Talið frá vinstri: Bergsveinn Símonarson, Erlendur Sigurþórsson og Arnar Sverrisson. Myndir / HKr.
Halldór J. Ragnarsson, formaður
Meistarafélags kjötiðnaðarmanna.
Mikill áhugi fyrir kjötiðnaðarnámi norðan heiða
„Við erum afskaplega ánægð með
þær góðu viðtökur sem námið
hefur fengið hér norðan heiða.
Reynslan er góð og það hentar
fólki augljóslega að stunda nám
með þessum hætti, í lotum,“ segir
Eðvald Sveinn Valgarðsson, sem
stýrt hefur námi í kjötiðn við
Verkmenntaskólann á Akureyri
frá því það var tekið upp að nýju
árið 2008.
Námið lagðist af um nokkurra
ára skeið, í kringum síðustu aldamót
þegar Menntaskólinn í Kópavogi
var gerður að móðurskóla í öllu
matvælanámi hér á landi. Þeir sem
hugðust læra kjötiðn þurftu því að
sækja námið þangað.
Eðvald segir að beiðni hafi borist
frá stóru kjötvinnslufyrirtækjunum
fyrir norðan um að taka námið upp
að nýju. Farið var að bera á skorti
á kjötiðnaðarmönnum, fáa fýsti að
taka sig upp úr sínum heimahögum
og flytjast búferlum með tilheyr-
andi kostnaði til að stunda námið.
Vel var tekið í þessa ósk og hefur
VMA boðið upp á nám í kjötiðn frá
árinu 2008.
Góð aðstaða
Eðvald, sem er kjötiðnaðarmeist-
ari, hefur liðin ár starfað sem
gæðastjóri hjá Kjarnafæði og fór
hann árið 2008 í kennsluréttinda-
nám í Háskólanum á Akureyri.
Hann kennir öll bóklegu fagfögin
upp úr námsefni sem hann hefur
sjálfur sett saman undanfarin ár.
Námsefnið hefur hann m.a. sótt
til Danmerkur og þýtt og staðfært.
Allt námsefni er unnið í samræmi
við námskrá. Grunnur verklega
námsins fer fram í VMA en þar
er fyrir hendi góður grunntækja-
búnaður. Farið er í gegnum bók-
lega hráefnisfræði í fyrsta bekk,
bók- og verklega úrbeiningu í
öðrum bekk og bók- og verklega
farsgerð í þeim þriðja. Auk þess
að njóta góðrar aðstöðu í húsa-
kynnum Verkmenntaskólans hafa
nemar einnig fengið tækifæri til að
æfa sig og þjálfa í kjötvinnslunum
Norðlenska og Kjarnafæði auk
fleiri staða.
Áfangasigur að halda sveinspróf
fyrir norðan
Frá árinu 2008 hafa fjórir námshóp-
ar verið í gangi í lotunáminu, yfir
þrjátíu nemendur og þegar hafa 17
útskrifast með sveinspróf í kjötiðn.
Fyrr í þessum mánuði þreyttu fjórir
nemar sveinspróf fyrir norðan og
segir Eðvald það mikinn áfangasigur.
„Nemar hafa þurft suður í Kópavog
í sveinsprófið en við fengum um
daginn leyfi til að hafa það fyrir
norðan. Það er auðvitað mjög hag-
kvæmt fyrir okkar nema að þurfa
ekki að ferðast um langan veg til að
taka prófið auk þess sem þeir eru á
heimavelli, vinna við tæki og í því
umhverfi sem þeir þegar þekkja,“
segir hann.
Biðlisti í næsta hóp
Loturnar standa yfir á föstudög-
um og laugardögum en með því
fyrirkomulagi er nemendum gert
kleift að vinna fulla vinnu til hlið-
ar við námið og hefur það mælst
vel fyrir. Eðvald segir meðalaldur
nema vera um eða yfir 25 ár og
koma þeir af Norðurlandi öllu, frá
Blönduósi í vestri að Vopnafirði í
austri. Að lágmarki er farið af stað
með nýjan námshóp með átta nem-
endum og segir hann að áhuginn sé
mikill. „Við höfum varla undan,
einn hópur tekur við af öðrum og
nú er staðan þannig að biðlisti hefur
myndast fyrir næsta hóp sem fer
af stað.“
30–40% koma úr sveitum
Eðvald segist hafa tekið eftir því
að margir sem stundað hafa námið
undanfarin ár koma úr sveit-
um, á milli 30 og 40% nemanna.
Gjarnan fólk sem ýmist eru ábú-
endur á bæjum eða er að taka við
rekstri býla. Eins er sterk tenging
við aukna heimavinnslu heima á
býlunum, margir sem eru að sækja
sér þekkingu og menntun eru þegar
með heimavinnslu eða hyggja á
hana. „Það er virðingarvert að fólk
leggur sig fram um að gera hlutina
vel og sækir sér góða og viðeigandi
menntun til að standa betur að vígi
í heimavinnslu sinni,“ segir hann.
/MÞÞ
Sveinspróf í kjötiðn var haldið á Akureyri fyrr í þessum mánuði, en nám í kjötiðn var tekið upp að nýju norðan heiða
árið 2008. Frá árinu 2000 og fram að þeim tíma var öllum nemum í kjötiðn beint í Menntaskólann í Kópavogi. Farið
var að bera á skorti á menntuðum kjötiðnaðarmönnum, stóru kjötvinnslurnar á Norðurlandi óskuðu þá eftir að nám
vinstri Jónas Þórólfsson, Guðmundur Kristjánsson, Sigþór Sigurðsson og Rebekka Rún Helgadóttir. Mynd / MÞÞ