Bændablaðið - 07.09.2017, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 7. september 2017
Í fjórðu grein laga um vernd afurða-
heita sem vísa til uppruna, landsvæð-
is eða hefðbundinnar sérstöðu kemur
eftirfarandi fram um skilyrði verndar
sem vísar til uppruna.
„Heimilt er að veita afurðaheiti, sem vísar
til uppruna, vernd á
grundvelli skrán-
ingar sam-
kvæmt lögum
þessum ef öll
eftir tal inna
skilyrða eru
uppfyllt:
a. ef afurðin
er upprunnin á t i l-
teknu svæði, stað eða landi,
b. ef rekja má gæði eða eiginleika
afurðar, verulega eða að öllu leyti, til stað-
hátta, að meðtöldum náttúrulegum og
mannlegum þáttum, og
c. ef framleiðsla, vinnsla og tilreiðsla
afurðar fer fram á hinu skilgreinda land-
svæði.
PDO - Protected designation of origin
Vörur sem hljóta Protected designation of origin
- PDO vottun í Evrópusambandinu – þurfa að
vera, að öllu leyti, framleiddar á þeim stöðum
sem gefa hið sérstaka bragð og áferð.
Staðir þurfa að vera landfræðilega afmark-
aðir – í sumum tilfellum heilu löndin og gæði
vörunnar er þá alfarið bundin við náttúru og
menningu hins tiltekna svæðis. Sérstaða
vörunnar er þannig bæði vegna tiltekinna
umhverfisaðstæðna en
einnig þurfa að koma
til hefðir svæðisins við
framleiðslu vörunnar .
• Frá tilteknu land-
svæði – eða jafnvel
tilteknu landi
• Þar sem gæði og
eing inleikar ákvarðast af landsvæð-
inu – bæði náttúrulegum og menn-
ingarlegum þáttum.
• Þar sem hráefni, vinnsla og fram-
reiðsla er alfarið bundið við afmarkað
landsvæði.
Markaðsráð kindakjöts sækir um
vernd fyrir „íslenskt lambakjöt“
– Sóst verður eftir sambærilegri vernd í ESB
Markaðsráð kindakjöts hefur
sótt um vernd fyrir afurðaheitið
„Íslenskt lambakjöt“ (á ensku
Icelandic Lamb).
Sótt er um á grundvelli laga frá
2014 um vernd afurðaheita sem
geta vísað til uppruna, landsvæðis
eða hefðbundinnar sérstöðu – og
er í tilviki Markaðsráðs kindakjöts
sótt um vernd sem vísar til uppruna
afurðanna.
Neytendavernd og virðisauki
Tilgangur laganna er að vernda
afurðaheiti til að stuðla að neytenda-
vernd, auka virði afurða og koma í
veg fyrir óréttmæta viðskiptahætti.
Íslensku lögin taka mið af reglugerð
Evrópusambandsins um gæðakerfi
fyrir landbúnaðarafurðir og matvæli.
Verði umsókn markaðsráðs kinda-
kjöts samþykkt á Íslandi verður sóst
eftir sambærilegri vernd afurðaheit-
isins í Evrópusambandinu ásamt við-
eigandi vottunarmerki.
Í afurðalýsingu með umsókn
Markaðsráðs kindakjöts kemur fram
að Íslenskt lambakjöt er afurð af
hreinræktuðum lömbum af íslensku
sauðfjárkyni enda séu þau fædd og
alin á Íslandi og slátrað um fjögurra
til fimm mánaða gömlum.
„Íslenska sauðfjárkynið er beinn
afkomandi sauðfjár sem flutt var
hingað til lands með landnámsmönn-
um fyrir um 1100 árum. Með alda-
langri einangrun mótaðist sérstaða
kynsins, bæði vegna náttúruúrvals og
vegna krafna sem gerðar hafa verið
til fjárins hér á landi á hverjum tíma.
[…]
Íslenska lambið eyðir ævi sinni
utandyra og nærist ýmist á ræktuðu
graslendi eða á úthaga. Algengt er að
tveimur til fjórum vikum eftir burð
sé stærstur hluti sauðfjárins rekinn í
úthaga en í öðrum tilfellum nærast
lömbin á ræktuðu graslendi. Þeir
þættir sem hafa mest áhrif á vöxt
og þrif lambanna eru næringargildi
gróðurs, átgeta og fóðurnýting.
Sauðfé bítur helst á frjósamari
svæðum, graslendi og í mýrum.
Ef sauðfé kemst í fjöru leitar það
þangað til beitar, sérstaklega ef
lélega beit er að hafa á landi. Bændur
sækja lömbin á fjöll á haustin og
eru þau rekin í réttir þar sem fé er
dregið í sundur og komið til eigenda
sinna. Sláturtíð hefst að jafnaði um
mánaðamótin ágúst/september og
lýkur um mánaðamótin október/
nóvember. Haustlömbum er slátrað
í hefðbundinni sláturtíð, eða frá 15.
september til 1. nóvember og koma
þau beint af úthaga eða ræktuðu
landi.
Aðstæður til matvælaframleiðslu
eru að mörgu leyti sérstakar en kalt
loftslag veldur því að hér er ekki
þörf á að nota jafn mikið magn
af varnarefnum í framleiðslu og
víða annars staðar. Lítil mengun,
gnægð grunnvatns og hreint loft
skipta einnig miklu máli sem
og lítil mengun beitarlanda, góð
meðferð og aðbúnaður. Þar fyrir
utan er framleiðslan undir ströngu
regluverki, allt frá frumframleiðslu
til vinnslu, pökkunar og sölu
afurðarinnar.
Bragðgæði íslensks lambakjöts
má fyrst og fremst rekja til
sauðfjárkynsins og þeirrar
staðreyndar að lömbin alast upp
í villtri náttúru Íslands. Kjötið ber
þess merki að lambið hafi nærst á
krydduðum jurtum og villigrösum
en smávægilegan mun má greina á
bragði kjöts af lambi sem gengið
hefur á hálendi, láglendi eða við
strendur. Í Norður-Evrópu er
lömbum beitt á graslendi sem veldur
því að kjötið verður bragðmeira en
af lömbum frá Miðjarðarhafi sem
eru alin á mjólk.
Alþjóðlegar samanburðartilraunir
á lambakjöti sem sýna mælingar
á gæðaþáttum lambakjöts hafa
verið íslenskum sauðfjárbændum
hagstæðar. Sérstaða íslenska
lambakjötsins felst samkvæmt
rannsóknum fyrst og fremst í
mikilli meyrni og villibráðarbragði.
Talið er að meyrni og fíngerð áferð
afurðarinnar sé vegna hás hlutfalls
rauðra vöðvaþráða sem rekja megi
m.a. til fjárkynsins og beitarvenja
þess,“ segir meðal annars í lýsingu
Markaðsráðs kindakjöts.
Matvælastofnun tilkynnti
um umsóknina þann 22. ágúst
síðastliðinn og er heimilt að
andmæla vernd afurðaheitisins og
afurðalýsingu til 22. október 2017.
/smh
Japanskur kjötskurðarmeistari
sem hefur sérhæft sig í skurði
á lambakjöti segir að eins og
Íslendingar skeri lanbakjöt geti
allt að 50% þess farið til spillis í
Japan. Hann segir íslenskt lamba-
kjöt mjög gott en dýrt en mikill
kostur að það sé lyktarlaust.
Yoshinori Ito, slátrari og kjöt-
skurðarmeistari, hefur sérhæft sig í
skurði á lambakjöti og 95% afurða
sem fyrirtækið sem hann starfar hjá
er lambakjöt. Ido var á Íslandi fyrir
skömmu í boði Icelandic lamb og
sláturleyfishafa. Hann heimsótti
meðal annars sláturhús og slát-
urleyfishafa og sýndi hvernig Japanir
skera lambakjöt.
Japanir vilja kjötið
öðruvísi skorið
„Munurinn á því hvernig Íslendingar
og Japanir skera lambakjöt er að í
Japan er kjötið skorið þynnra og
í minni stykki. Íslendingar skera
kjötið í stór stykki og á röngum
stöðum fyrir Japansmarkað. Eins
og Íslendingar skera kjötið verði
nýting þess mjög slæm fyrir okkur
og vöðvarnir nýtast illa og allt að
50% kjötsins fer til spillis.
Japanir vilja fá kjötið sitt smátt
skorið og til að íslenska kjötið
nýtist okkur vel þarf að grófhluta
það öðruvísi en gert er í dag. Önnur
ástæða fyrir því að ég heimsæki
Ísland núna er að útskýra fyrir
afurðasölum hér af hverju þetta er
og sýna þeim hvernig við viljum að
lambakjötið sé skorið.“
Ito segist einnig að ef Íslendingar
vönduðu sig betur við skurðinn á
lambakjöti myndi nýtingin á því
verða betri og hærra verð fást fyrir
afurðirnar.
95,5% af lambakjöti flutt inn
„Neysla á lambakjöti í Japan er ekki
nema 20 þúsund tonn á ári og þar
af er innanlandsframleiðslan ekki
nema 0,5%, eða um 100 tonn. Það
sem vantar upp á neysluna er flutt
inn frá Ástralíu og Nýja-Sjálandi.“
Ito segir að hann sé meðal
annars staddur hér á landi til að
kanna möguleikana á innflutningi
á lambakjöti til Japans frá Íslandi.
„Íslenska lambakjötið er dýrt í
samanburði við lambakjöt frá
Ástralíu og Nýja-Sjálandi, en
kosturinn við íslenska kjötið er
að það er engin lykt af því og
Japönum finnst lyktin af ástralska
og nýsjálenska kjötinu og lambakjöti
yfirhöfuð vond. Ég held að ástæðan
fyrir lyktarleysi íslenska kjötsins sé
að íslensk lömb eru alin til fjalla og
í óbyggðum en í Ástralíu og Nýja-
Sjálandi á ræktuðu beitilandi og í
þéttum hópum.“
Að sögn Ito er svipað að segja
um íslenskt ærkjöt og einnig
möguleika á sölu á því til Japan.
Icelandic lamb sendi prufur
af ær- og lambakjöti til Japans á
síðasta ári og segir Ito að kjötið þyki
bragðgott. „Verðið er bara því miður
hátt og þar sem verð á lambakjöti í
Japan er mjög lágt er eina leiðin til
að markaðssetja íslenska kjötið sem
hágæða lúxusvöru. Til þess að slíkt
sé hægt verðum við að fá kjötið rétt
skorið til að nýta það sem best.“
Kynntist íslensku lambakjöti á
matvælasýningu
Með Ito í heimsókn hans til
Íslands er Takashi Kanayachi,
umboðsmaður Icelandic lamb
í Japan. Kanayachi segist hafa
fyrst smakkað íslensk lambakjöt á
matvælasýningu í Tókýó í febrúar
á þessu ári. „Ég varð strax mjög
hrifinn af kjötinu og setti mig
í samband við Íslendingana á
sýningunni. Síðan þá höfum við
fengið um 150 tonn af lambakjöti
til Japans og vonandi á magnið eftir
að aukast mikið í framtíðinni.“
Hefð fyrir lambakjötsneyslu á
Hokkaido
Ito er frá Sapporo á Hokkaido.
Hann segir að þrátt fyrir að
lambakjötsneysla sé ekki mikil í
Japan sé hefð fyrir henni á Hokkaido
sem er eyja norðarlega í japanska
eyjaklasanum. „Vetur geta verið
kaldir á Hokkaido og eyjarskeggjar
hafa lengi alið þar sauðfé vegna
ullarinnar og kjötsins.“
Gengis Khan
Helsti lambarétturinn á Hokkaido
kallast Gengis Khan og þykir
uppskriftin meðal annars góð til
að ná lyktinni úr ærkjöti. „Kjötið
er skorið mjög þunnt og marinerað
í kryddlegi og steikt eldsnöggt á vel
heitri pönnu. Önnur aðferð er að
skera kjötið þunnt og sleppa því að
marinera það en í staðinn er kjötinu
stungið í sterka sósu eftir að það er
steikt,“ segir Ito að lokum. /VH
Japanskur lambakjötskurðarmeistari sýndi kjötskurð:
Helmingur kjöts getur farið til
spillis vegna rangs skurðar
FRÉTTIR
Yoshinori Ito, sérfræðingur í skurði lambakjöts, Takashi Kamayachi, umboðsmaður Icelandic lamb í Japan, og
Erlendur Á Garðarsson, framkvæmdastjóri IM ehf. Mynd / VH
Vernd afurðaheita á Íslandi
og í Evrópusambandinu
Yoshinori Ito kynnir japanskt handverk við kjötskurð. Mynd / Geirix.