Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.2000, Page 20

MÆT KONA
MIKILLAR ANNAR
María Bjarnadóttir tekin tali
Hollt er það löngum að horfa
til baka, líta til lífskjara og
lífsaðstæðna fólks fyrr á
öldinni og bera saman við þá breyt-
ingatíð sem við nú lifum á, gjör-
breyttar eru aðstæður allar, en engu
að síður bíður vá við of margra dyr
og fátæktin einber alltof margra hlut-
skipti. Hér í Hátúnshúsunum býr
fólk sem hefur frá mörgu að segja frá
fyrri tíð og vissulega hefði ritstjóri
mátt og átt að skrá niður eitthvert brot
þeirra íjölmörgu frásagna, sem hann
hefur frá þessu fólki heyrt á starfs-
tíma sínum hér.
Mér var bent á það af henni Stellu
Friðriks að hér væri til húsa margfróð
kona, hálfníræð að aldri og rétt væri
að taka hana tali svona í síðasta tölu-
blaðinu sem undirritaður ritstýrir.
María Bjarnadóttir heitir þessi
heiðurskona mikillar og langrar lífs-
annar og þó treg væri til féllst hún á
að eiga við mig orð um sitthvað sem
á dagana hefur drifið, þó engin verði
það ævirakning.
María er fædd í Stykkishólmi 8.
ágúst 1915 og þar ólst hún upp til
fullorðinsára.
Foreldrar hennar voru Kristín Guð-
mundsdóttir, ættuð úr Eyjafirði og
Bjarni Magnússon, ættaður úr Húna-
þingi. Alsystkinin voru 8 og einn
hálfbróður átti hún að föðurnum, öll
eru þau nú látin.
María kveður bernsku sína hafa
ágæta verið. Faðir hennar var járn-
smiður. Það þurfti mikils að afla fyrir
stórt heimili, en það var alltaf nógur
matur og mörgum gefinn biti, enda
margur fátækur þá í Hólminum.
Um leið og talið barst að fátækt þá
hitnar Maríu í hamsi, hún fer að
tala um hinn mikla mismun á kjörum
fólks í dag, þar sem fátækt sé alltof
mikil og hún spyr ráðamenn: “Viljið
þið í raun hverfa aftur til gamla
tímans með allsleysinu hjá svo alltof
mörgum?”
En aftur að æskudögunum. María
segir að afar mikill gestagangur hafi
verið á heimili sínu, bæði af Fells-
María Bjarnadóttir
strönd og annars staðar úr nágrenninu
og einnig af fólki að norðan frá æsku-
slóðum foreldranna.
Algengt hafi t.d. verið að heinúlis-
fólkið gengi úr rúmum sínum. Barna-
skólinn var hennar menntabraut, en
sú vist henni hugumkær, enda kenn-
ari hennar Sesselja Konráðsdóttir ein-
staklega yndisleg manneskja. María
byrjaði ung að vinna, var sem krakki
strax í fiskvinnu, jafnvel við flökun
og fleira.
Flogaveikiköst fylgdu henni frá
fæðingu, læknar töldu að annað hvort
hefði hún fengið högg á höfuðið eða
ofkælst. Hingað suður fór hún á
unglingsárum til lækninga og rann-
sókna, var hér einn vetur og fékkst þá
við húshjálp hjá konunni sem hún
leigði hjá. Fjögur síðustu árin sín í
Hólminum var hún hjá systrunum -
nunnunum á St. Jósefsspítala, það
voru yndislegar manneskjur, en nú
eru þær allar horfnar yfir móðuna
miklu.
Hún sagðist alltaf hafa komið við
hjá þeim áður í heimsóknum sínum í
Hólminn eftir að suður var komið.
Hérna syðra beið hennar önn og
erfiði, en ekki vill María of mikið úr
því gjöra. Alfarin hingað suður kom
hún 1939, þá 24ra ára gömul.
Hún byrjaði að vinna við úrbein-
ingu nautakjöts á Laugavegi 28
og það var ekki létt verk, segir María,
en “ég var ung þá og vön að þurfa að
taka til hendi”. 1946 hóf hún störf á
Landspítalanum, í eldhúsinu þar og
átti þar langa og annasama starfsögu,
því þar vann hún í alls 46 ár, i hálfri
vinnu fyrir hádegi síðustu árin. Hún
vann þar við allt sem til féll, úrbein-
aði m.a. kjötið og var svo í matartil-
búningnum á fullu. Þetta var afar
erfitt fyrstu árin, forstöðukona var
uppeldissystir Helga Benediktssonar
í Eyjum, röskleikakona sem vildi líka
láta aðra vinna og það ósvikið. Það
var byrjað fyrir 7 á morgnana og unn-
ið fram til 2 á daginn, svo kom önnur
vakt frá 4-8 á kvöldin og á haustin var
endalaus vinna í raun, því þá var tek-
ið slátur og mikill forði geymdur til
vetrarins. Þá var engin næturvinna
borguð, en svo kom baráttukonan
mikla, Margrét Auðunsdóttir og
gjörði samninga íýrir okkar hönd”.
María fer mörgum, fögrum orðum
um dugnað, kjark og röggsemi Mar-
grétar sem hún kveður vera enn á lífi,
í hárri elli. “Það var kjarnakona sem
miklu breytti til bóta fyrir okkur en
við stofnuðum Sókn - starfsstúlkna-
félagið eins og það hét þá. Þar var ég
virkur félagi í baráttunni, en forystan
var Margrétar og síðar kom Aðal-
heiður Bjarnfreðsdóttir, baráttukonur
báðar af lífi og sál.
Það gekk nú erfiðlega að fá kaupið
hækkað og það man ég að verst gekk
það þó á Grund, þar var slagurinn
erfiðastur.
En þegar skikkanlegir samningar
fengust m.a. um greiðslur fyrir nætur-
vinnu þá var líka hætt að taka slátur á
Landspítalanum.
r
Igamla eldhúsinu þar var allt kjöt
úrbeinað, bæði í matinn og ofan á
brauð, ég bjó m.a. til mikið af rúllu-
pylsum og vildi ekki hafa þær feitar,
en ég saltaði þær vel. Einhverjir voru
nú að hafa á móti saltinu, en ég
sagðist vilja hafa mínar rúllupylsur
eins og ég hefði alltaf haft og það
þýddu engar “serimoníur” við mig,
enda enginn mér vitanlega drepist af
rúllupylsuáti”, og María hlær.
20