Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 27

inguna um það hvort fallbeygðir fyrri liðir með þessum einkennum séu
ekki sjaldgæf fyrir bæri í tungumálum yfirleitt.
Þetta tvíþætta hlutverk eignarfallsins í íslensku setur kenninguna um
tvískiptingu beygingarinnar í nokkurt uppnám og Booij (1994:42) virðist
gera sér þetta ljóst þó á öðrum forsendum sé. Hann efast um að kenn -
ingin standist nánari skoðun og nefnir í því sambandi að sama beyg ing ar -
myndan geti verið fulltrúi bæði innri og ytri beygingar. Booij (s.st.) tilfær-
ir dæmi um þetta úr latínu en þetta atriði má vel heimfæra upp á íslensku
þótt ekki sé hér verið að ræða eignarfallið eða eignarfalls sam setn ing ar sér-
staklega:
The same morpheme may express both inherent and contextual inflection.
For instance, in the inflectional paradigms of Latin nouns the same ending
expresses both number (inherent inflection) and case (contextual inflec-
tion). Similarly, the verbal ending expresses both inherent inflection
(tense) and contextual inflection (the agreement categories number and
person).
Þetta atriði kemur vel í ljós í samsetta orðinu hesta-mennirnir í (1) þar sem
endingin -a er fulltrúi bæði fyrir eignarfall og fleirtölu, þ.e. fyrir ytri og
innri beygingu í stöðu þar sem kenning Booij gerir einungis ráð fyrir
innri beygingu.
6. Samantekt
Í greininni hefur aðallega verið fjallað um tvær kenningar um samband
orð myndunar og beygingar, þ.e. um klofna orðhlutafræði og klofna beyg -
ingu. Að auki hefur verið bent á ýmis dæmi um beygða fyrri liði í fleiri
tungu málum og svo sérstaklega fjallað um fallbeygða fyrri liði í íslensku
og færeysku. Var það einkum gert vegna þess að beygðir fyrri liðir sam-
settra og afleiddra orða eru taldir óvanalegir og þeir hafa valdið ýmsum
vand kvæð um fyrir kenningar um samband beygingar og orðmyndunar,
sér stak lega fyrir þær sem halda á lofti ströngum aðskilnaði þessara þátta.
Varð andi fallbeygða fyrri liði í íslensku var komist að þeirri niðurstöðu að
þeir beri flest einkenni ytri beygingar, þ.e. þeirrar beygingar sem
setninga fræðin tekur mið af. Í íslensku eru þessir liðir ansi reglulegir og
undan tekn ingar fremur fáar. Eignarfallið gegnir þó ekki samræmishlut-
verki í fyrri liðnum. Þar hefur það stöðu innri beygingar. Þetta tvískipta
eðli eign ar fallsins í íslensku eiga ofangreindar kenningar á köflum erfitt
með að skýra og þá sérstaklega kenningin um klofnu orðhlutafræðina.
Fallbeygðir fyrri liðir og tvær kenningar um orðhlutafræði 27