Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Page 57

1.3 Efnisskipan
Greinin skiptist í tvo hluta. Sá fyrri er einkum málfélagslegur; í honum
er gerð grein fyrir upphafi, útbreiðslu, tíðni og hnignun blönduðu setn-
ingagerðarinnar. Seinni hlutinn er einkum setningafræðilegur; í honum
er lýst tilurð, eðli og formgerð blönd uðu setningagerðarinnar. Nánar til
tekið er efnisskipan greinarinnar sem hér segir:
Í 2. kafla er rakin uppkoma dæma um blönduðu setninga gerðina í (2)
snemma á 19. öld. Síðan er bent á aðra setningagerð sem í fljótu bragði
virðist óskyld en allt bendir þó til að sé af sömu rót og blandaða setn inga -
gerðin; það eru tengdar frum lags lausar nafn háttar setningar með sýnast og
virðast, setningar eins og (5):4
(5) Hún sýnist/virðist að vera komin
Þá er því lýst hvernig blandaða setningagerðin blómstrar kringum alda -
mótin 1900 en hnignar síðan smátt og smátt, einkum um og eftir miðja 20.
öld, og er nú nær eða alveg horfin með tilfinninga- og skynjunarsögnum ef
marka má íslensk blöð og tíma rit. Hins vegar lifði hún góðu lífi í Vestur -
heimi alla öldina og jafnvel enn, sam kvæmt bréfum Vestur-Íslend inga og
viðtölum við þá. Einnig er fjallað um land fræði lega dreifingu blönd uðu
setningagerðarinnar. Þar kemur fram að vís bend ingar eru um að hún hafi
Setningarugl? 57
2 Auk tveggja útgefinna binda vesturfarabréfa var einnig leitað í óútgefnu þriðja bindi,
en bréfritarar eru allir fæddir á Íslandi á 19. öld. Aðgangur að þessum textum fékkst hjá
rannsóknarverkefninu „Mál, mál breytingar og menningarleg sjálfsmynd“, en út gef andinn,
Böðvar Guðmundsson, lét verkefninu þá í té. Aðgangur að textum í ritröðinni Sýnisbók ís-
lenskrar alþýðumenningar fékkst hjá rannsóknar verk efn inu „Málbreytingar og tilbrigði í
íslensku máli á 19. öld: tilurð opinbers málstaðals“, en Sigurður Gylfi Magnússon ritstjóri
ritraðarinnar lét verk efn inu þá í té.
3 Viðtöl við Vestur-Íslendinga eru úr þremur söfnum. Í fyrsta lagi eru fjölmörg við töl við
Vestur-Íslend inga fædda kringum aldamótin 1900, ýmist á Íslandi eða vestanhafs, sem
Hallfreður Örn Eiríks son og Olga María Franz dóttir tóku í Íslendingabyggðum í Kanada
haustið 1972. Í öðru lagi eru viðtöl sem Gísli Sigurðs son tók á sömu slóðum vorið 1982.
Viðtölin úr þessum tveimur söfnum hafa öll verið skrifuð upp. Í þriðja lagi er svo fjöldi við -
tala við Vestur-Íslendinga í Kanada og Banda ríkjunum sem tekin hafa verið upp í rann -
sóknarverkefninu „Mál, mál breyt ingar og menningarleg sjálfsmynd“sem Höskuldur Þráins-
son stjórnar. Þessi viðtöl voru tekin upp á ár unum 2013 og 2014, en hafa ekki öll verið
skráð þegar þetta er ritað. Aðgangur að öllum söfnunum fékkst hjá verkefninu „Mál, mál -
breyt ingar og menningarleg sjálfsmynd“, sem fékk fyrrnefndu söfnin tvö hjá Árnastofnun.
4 Hér er til einföldunar talað um allar nafnháttarsetningar sem hefjast á að sem tengd-
ar setningar. Þegar um frumlagslausar setningar er að ræða má vissulega oft halda því fram
að að sé fremur nafn háttar merki en aukatenging en sá greinarmunur skiptir ekki máli að
svo stöddu; sjá þó 3.5.