Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 67

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 67
 Þetta rímar vel við þær vísbendingar sem vesturfarabréf og viðtöl gefa og raktar voru hér að framan. Mikill munur virðist því vera á tíðni blönd - uðu setninga gerðar innar í vesturíslensku og íslensku á Íslandi alla tíð, hvernig sem á að skýra það. Vitað er að megin hluti vestur fara kom úr Þing - eyjar- og Múlasýslum, eins og stór hluti dæm anna í bréfa safninu. Hugsan - legt er að blandaða setningagerðin hafi verið út breidd ari í þeim landshluta en annars staðar á landinu, eins og verk rithöfunda frá þessu land svæði gætu bent til, og sterk staða hennar vestanhafs allt frá upphafi skýrist af því. Hæpið er að neikvætt viðhorf til blönduðu setningagerðarinnar sem virð ist hafa ríkt á Íslandi þegar kom fram á 20. öld eins og nefnt er hér að framan, sjá einnig 2.5, hafi náð til Vestur heims. Hins vegar er ekki hægt að útiloka að áhrif frá ensku hafi skipt máli. Þótt setningagerðin eigi sér ekki beina hliðstæðu í ensku er rétt að hafa í huga að ensku sagnirnar seem og appear, sem samsvara að talsverðu leyti sýnast og virðast, taka með sér nafnhátt með to: (38)a. She seems/appears to be rich. ‘Hún sýnist/virðist að vera rík.’ b. *She seems/appears be rich. ‘Hún sýnist/virðist vera rík. ’ c. She seems/appears rich. ‘Hún sýnist/virðist rík.’ Það er rétt að leggja áherslu á að engar líkur eru á að blandaða setninga- gerðin sé komin úr ensku – hún er farin að tíðkast í íslensku löngu fyrir tíma vesturferða og eng inn vafi á að vesturfarar tóku hana með sér. Á hinn bóginn er ekki ótrúlegt að teng ing við seem og appear hafi orðið til þess að styrkja hana í sessi vestanhafs. 2.5 Hnignun og dauði blönduðu setningagerðarinnar Munur á vesturíslensku og íslensku á Íslandi og tilkoma Heimskringlu og Lögbergs dugir samt ekki til að skýra hinn snögga uppgang blönduðu setn- ingagerðarinnar um 1890. Íslensk blöð höfðu verið gefin út vestanhafs áður (að vísu er aðeins Leifur á Tíma rit.is) og þótt meginhluti dæma frá síðasta áratug nítjándu aldar sé úr vestur ís lensk um blöðum fjölgar dæm - um í blöðum gefnum út á Íslandi líka nær fimmfalt á þess um áratug frá næsta áratug á undan. Heildartextamagnið á Tímarit.is áratuginn 1890– 1899 er ekki nema u.þ.b. tvöfalt meira en áratuginn á undan þannig að það skýrir ekki þennan mun.15 Setningarugl? 67 15 Tölur um heildartextamagn liggja ekki fyrir, en þetta er áætlað út frá samanlagðri tíðni 25 algengustu orða málsins á hverjum áratug.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.