Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 96

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Side 96
Í þessari umræðugrein2 langar mig að taka dæmi um nokkrar hljóð - kerfislegar spurningar sem vakna við lestur á doktorsriti Hauks og vert væri að ræða frekar en hann gerir. Spurningarnar vakna t.d við þessi um - mæli (2013a:67), sem Gunnar Ólafur Hansson tilfærir reyndar líka í and- mælum sínum (2013:200): Þegar kh og ch klofna smám saman í tvö fónem er ekki óvænt að þau haldist í einum jafngildisflokki enda alast verðandi skáld upp við að heyra þau stuðla saman og standa saman í hendingum.3 Þessi klausa vekur a.m.k. þrjár spurningar: (1) a. Er óhjákvæmilegt að líta svo á að [kh] og [ch] (og þá líka [k] og [c]) tilheyri mismunandi fónemum?4 b. Er hægt að lýsa því með reglum hvar framgómmælt lokhljóð koma fyrir í íslensku nútímamáli og hvers konar reglur eru það þá? c. Skipa málnotendur málhljóðum í jafngildisflokka vegna þess að þeir „heyra þau stuðla saman“ eða heyra málnotendur hljóð stuðla saman af því að þau tilheyra sama jafngildisflokki? Þetta eru auðvitað allt saman mikilvægar spurningar varðandi samspil hljóðkerfis og bragreglna og ekki tök á að ræða þær til hlítar hér. Í raun er það síðasta spurningin sem er kveikjan að eftirfarandi athugasemdum, en til þess að geta rætt hana þarf að fjalla aðeins um um hinar tvær. Kafli 2 fjallar því stuttlega um spurningu (1a), kafli 3 um spurningu (1b) og í kafla 4 er síðan komið að spurningu (1c). Í 5. kafla reyni ég svo að draga aðal - atriðin saman. Höskuldur Þráinsson96 2 Ég þakka ritstjóra og yfirlesurum gagnlegar ábendingar og athugasemdir við fyrri gerð þessarar greinar. Sumar þeirra leiddu til verulegra lagfæringa á greininni en í öðrum tilvikum sá ég mér ekki fært að fara út í eins nákvæmar og ítarlegar umræður um eðli brag- reglna og stungið var upp á. Til þess þyrfti lengri grein en þessa flugu eða athugasemd. En kannski getur flugan stuðlað að frekari umræðum um þessi efni hér í ritinu. 3 Með jafngildisflokki er hér átt við þann hóp hljóða sem geta stuðlað saman. Þetta hug- tak er líka rætt ítarlega í doktorsritgerð Ragnars Inga Aðalsteinssonar (2010) og ýmsum ritum sem þar er vísað til. 4 Íslenska orðið hljóðan er gjarna notað um það sem heitir phoneme á ensku, t.d. í handbók Kristjáns Árnasonar (2005), og þá hljóðbrigði um það sem heitir allophone. Haukur notar hins vegar oft orðið fónem eins og í þessu dæmi (samt stundum hljóðan) svo ég mun hér reyna að halda mig við orðið fónem til þess að flækja málið ekki að óþörfu.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.