Íslenskt mál og almenn málfræði


Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Qupperneq 123

Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Qupperneq 123
ari páll kristinsson Vandað, einfalt og skýrt Árið 2011 voru sett í fyrsta sinn almenn lög um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls (sjá http://www.althingi.is/altext/stjt/2011.061.html). Í 10. grein laganna segir (leturbr. APK): „Mál það sem er notað í starfsemi ríkis og sveitarfélaga eða á vegum þeirra skal vera vandað, einfalt og skýrt.“ Efni lagaákvæðisins um skýrt mál endurspeglar sjálfsagt útbreidda hugmynd í málsamfélaginu um óskýra opinbera texta og stofnanamál og að úrbóta sé þörf á því sviði. Í orðræðu um íslenska málnotkun má finna reynslu sögur um erfiðar eyðublaðaútfyllingar, dæmisögur um óheppilegt orðalag í opinberum textum, (for)dóma um málfar sérfræðinga, háðsyrði um nýyrði í nytjatextum o.s.frv. Hluti af þessari orðræðu endurspeglar ákveðna valdabaráttu — um það hver ræður yfir hugtökunum, samsetn- ingu þeirra og merkingartilvísun og þeirri sýn sem þau fela í sér, en hún ræður beint og óbeint túlkun okkar á veruleikanum og samfélaginu. Í þessu sambandi má líka sérstaklega hafa í huga umræðu eftir hrunið 2008 um nauðsyn þess að efla lýðræði og gagnsæi í ákvörðunum í þjóðfélaginu, rafrænar atkvæðagreiðslur og skoðanakannanir meðan mál væru í vinnslu í stjórnsýslunni o.s.frv., að ógleymdri umræðunni um breytta eða nýja stjórnarskrá; stjórnarskrá sem rituð væri á máli sem allur almenningur skilur en ekki aðeins lögfræðingar og aðrir innvígðir. Löggjafinn hefur nú sem sé ákveðið að tilgreina sérstaklega í löggjöf um íslenskt mál og málnotkun að textar frá hinu opinbera eigi að vera á skýru máli. Einnig er tilgreint að málið í starfsemi ríkis og sveitarfélaga skuli vera einfalt. Opinber skjöl geta augljóslega þurft að fjalla um flókin málefni. Í ákvæðinu felst því væntanlega að hinum margslungnustu við - fangsefnum í þjóðfélaginu megi lýsa í einföldu máli og það skuli gert. Því hefur löngum verið haldið fram hér á landi að einn ávinningurinn af hreintungustefnu á sviði orðaforða sé sá kostur að orðstofnar af ís - lensk um uppruna leiði fremur en erlendir orðstofnar til skýrleika í mál- notkun. Rökin eru þau að innlend orð beri ljóslega með sér merkingu sína en því sé ekki að heilsa þegar tökuorð eigi í hlut (sbr. augnlæknir fremur en ophthalmologist o.s.frv.). Að þessu er t.d. vikið hjá Sigurði Líndal (1988: 17) þar sem hann segir: Íslenskt mál 36 (2014), 123–126. © 2014 Íslenska málfræðifélagið, Reykjavík.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176
Qupperneq 177
Qupperneq 178
Qupperneq 179
Qupperneq 180
Qupperneq 181
Qupperneq 182

x

Íslenskt mál og almenn málfræði

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Íslenskt mál og almenn málfræði
https://timarit.is/publication/832

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.