Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Síða 133

á landi.14 Raddmál stefnuaðferðirnar miðuðu að því að kenna heyrnarlaus-
um börnum að tala raddmál og var notkun táknmáls bönnuð í kennslu-
stofunni. Alhliða tjáskipti fólust í því að beita öllum tiltækum aðferðum,
þar með talið rödd og táknum, við kennslu heyrnarlausra barna (sjá t.d.
Skýrslu nefndar samkvæmt lögum nr. 26/2007. Áfangaskýrsla nr. 1 2009:
143–148).
Á tímum Raddmálsstefnunnar voru allir kennarar heyrnarlausra barna
hér á landi heyrandi og höfðu þeir afar takmarkaða þekkingu á táknmál-
um. Þar af leiðandi skipaði íslenskan stóran sess í kennslustofunni og vald
íslenskunnar var því ávallt mikið (sjá t.d. Valgerði Stefánsdóttur 2005:
90–9 og Skýrslu nefndar samkvæmt lögum nr. 26/2007. Áfangaskýrsla
nr. 1 2009:21–24 og 143–148). Þrátt fyrir það töluðu heyrnarlaus börn
táknmál sín á milli utan kennslustofunnar. Þegar Alhliða tjáskipti tóku
við af Raddmálsstefnunni fóru kennarar að beita táknum í kennslu en það
var alfarið á þeirra forsendum en ekki nemendanna. Kennararnir notuðu
svokallað blendingsmál (e. contact signing) íslensku og ÍTM (Valgerður
Stefánsdóttir 2005:77). Takmörkuð þekking kennaranna á ÍTM varð til
þess að þeir notuðu tákn sem samsvöruðu orðum í íslensku, jafnvel þótt
aðrar aðferðir til að tjá sömu merkingu væru til í ÍTM. Táknin OG, EN
og EÐA urðu hluti af orðasafni ÍTM vegna þess að kennarar heyrnar-
lausra barna litu svo á að táknmálið vantaði aðaltengingar og því voru
notuð tákn sem stóðu fyrir íslensku aðaltengingarnar og, en og eða. Líkams -
færslur og fingraraðhólf voru þegar til í málinu þegar þessi tákn voru búin
til og döff fólk notaði þær aðferðir.
Þótt allir okkar viðmælendur telji uppruna táknsins EN vera þann
sama og táknanna OG og EÐA skal athuga að táknið EN er myndað á
sama hátt og táknið MEN í DTS (sjá Kristoffersen (ritstj.) 2008).15
Táknið EN gæti því verið tökuorð úr DTS líkt og mörg önnur tákn í
ÍTM (sjá t.d. Aldersson og McEntee-Atalianis 2008). Þrjár mögulega
skýr ingar eru á því að táknin eru eins í ÍTM og DTS. Í fyrsta lagi voru
kennarar heyrnarlausra barna hér á landi sendir til Danmerkur til að afla
sér frekari þekkingar á táknmálskennslu þegar hún hófst. Í öðru lagi
studdust kennarar barnanna við danskt kennsluefni og orðabók DTS við
kennslu og í þriðja lagi stóð Norðurlandaráð heyrnarlausra fyrir samræm-
Að tengja saman epli og appelsínur 133
14 Raddmálsstefnan hefur einnig verið nefnd Talmálsstefnan og Alhliða tjáskipti
einnig nefnd Alhliða boðskipti (sjá t.d. Skýrslu nefndar samkvæmt lögum nr. 26/2007.
Áfangaskýrsla nr. 1 2009).
15 Uppruni táknsins MEN gæti þó verið sambærilegur uppruna táknanna OG og
EÐA, þ.e. hafa verið búið til vegna vanþekkingar á uppbyggingu táknmála.