Íslenskt mál og almenn málfræði - 2014, Page 143

munandi gögn til grundvallar þessum flokkum, þ.e. siðfræði greinunum, orðræðu -
greinunum og málfarsgreininni. Það vekur upp þá spurningu hvort beri að að
skilja þessar niðurstöður sem svo að ákveðin tilfinningaleg þemu séu meira áber-
andi í sagnaskáldskapnum en fjölmiðlagögnunum eða hvort þetta feli í sér að texta-
tegundirnar sjálfar kunni að vera svipaðar hvað þetta varðar en að munurinn teng-
ist frekar mismunandi viðfangsefnum, markmiðum og aðferðum greinahöfunda.
Ef svarið liggur í hinu síðarnefnda er að mínu mati hæpið að reyna að sameina
niður stöðurnar eins og hér er gert. Hvernig ættu t.d. þemu eins og drengskapur og
markaðsvæðing að koma fram í málfarsgreiningu (gera það ekki samkvæmt töfl-
unni) — eða staðarhyggja eins og taflan gefur til kynna?
4. Orðræðugreining
Í fyrri tímaritsgreininni um orðræðugreiningu er fjallað um þrástef í fjölmiðla -
umræðu um nítján íslenska afreksíþróttamenn. Á bls. 139 og áfram eru fyrst talin
upp þemun þjóðerni og hetjan eða afreksmaðurinn sem koma fyrir í umfjöllun
um alla íþróttamennina og síðan ýmis algeng stef eins og meiðsli, fjármál, glæsi-
leiki o.fl. sem eru ekki eins gegnumgangandi. Þemu sem koma fyrir í umfjöllun
um suma íþróttamennina eru útskýrð jafnharðan með dæmum og sömuleiðis er
rætt um þjóðernisþemað undir lok greinarinnar en dæmi um hvernig afreks-
mennskan birtist sem sérstakur þáttur í umfjöllun um íþróttamennina eru ekki
tíunduð. Hér má velta fyrir sér hvort afreksmennska sé ekki í raun óhjákvæmi-
legur og sjálfgefinn fylgiþáttur þess að velja þennan hóp íþróttamanna.
Í gögnunum sem liggja að baki grein 5, þ.e. málfarsgreininni, eru bæði tal-
máls- og ritmálsgögn en við úrvinnsluna var ekki gerður greinarmunur á mál-
dæmum eftir því hvort þau komu t.a.m. úr beinum lýsingum frá íþróttaviðburð-
um eða skrifuðum fréttum. Nú er vel þekkt að á því getur einmitt verið verulegur
munur eins og rækilega er fjallað um í doktorsritgerð Ara Páls Kristinssonar frá
2009. Þar koma til skjalanna ýmsar málfræðilegar breytur og viðmið sem hægt er
að nota til þess að meta hvort málfar er t.d. formlegt eða óformlegt. Minnst er á
rannsókn Ara Páls almennum orðum í ritgerðinni en það hefði verið fróðlegt að
fá málfræðilega greiningu af slíku tagi þar sem tekið væri mið af uppruna og
flokkun máldæmanna. Með því móti hefði e.t.v. verið unnt að komast nær ein-
hvers konar skilgreiningu á íþróttamálfari með hliðsjón af öðrum fréttatextum.
Í tengslum við nýjungar í máli hefði líka verið við hæfi að fjalla um notkun
framvinduhorfs í þessum gögnum, þ.e.a.s. setningar eins og Hann er að standa sig
mjög vel í stað Hann stendur sig mjög vel, af því að slík málnotkun hefur einmitt
verið tengd við íþróttamálfar. Þetta atriði er nefnt á blaðsíðu 192 og sagt að það
hefði ekki verið tilgangur rannsóknarinnar að grafast fyrir um uppruna slíkra
nýjunga í íslensku. Krafa um upprunaskýringu væri auðvitað ósanngjörn en úr
því að þetta setningatilbrigði hefur verið nefnt sérstaklega sem einkenni á íþrótta-
máli hefði t.d. verið nærtækt að athuga tíðnina í samanburði við aðra texta.
Ritdómur um doktorsritgerð Guðmundar Sæmundssonar 143