Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Qupperneq 43

dóru Torfadóttur (2004, 2006) sem hefur bent á að auðveldara sé að nota
ástandssagnir í framvinduhorfi ef um tímabundið ástand er að ræða.
Munurinn á ástandi og atburði í þessum dæmum er því fyrst og
fremst sá að gert er ráð fyrir að atburðir taki enda en að ástand geri það
ekki. Með því að breyta ástandi í atburð er því hugsanlega verið að gefa
til kynna að ástandið muni ekki haldast, rétt eins og atburður. Ég mun
gera nánari grein fyrir þessari hugmynd í 3.3.3. En áður en að því kemur
skulum við líta á þriðja atburðareiginleikann, stjórn, í tengslum við notk-
un ástandssagna með vera að.
3.3.2.3 Stjórn með ástandssögnum
Þegar ástandssagnir standa í framvinduhorfi breytist merkingarhlutverk
frumlagsins oft. Þetta er mjög greinilegt með sögnum eins og hugsa sem get -
ur bæði fengið ástandsmerkingu og atburðarmerkingu, þar sem frumlagið
er reynandi í fyrra tilfellinu en gerandi í því síðara (dæmin eru af netinu):
(68)a. Ég hugsa að það séu fá heimilin í veröldinni sem ekki hafa stól til
þess að hvíla lúin beinin.
b. Nú er ég að hugsa um að taka sumarskóla hérna í DK.
Frumlagið í (68a) er reynandi sem hefur ákveðna trú, en í (68b) er frum-
lagið gerandi og í þessu tilfelli hefur hann einnig stjórnina þar sem hann
er að hugsa um hvað hann vill gera. Þarna er því um athöfn að ræða. Þetta
gæti bent til þess að hugsa og hugsa um séu í raun aðeins samhljóma sagnir
en þó tel ég líklegra að hér sé um að ræða sömu sögnina notaða í tvenns
konar merkingu.32
Þessi mismunandi notkun á sögnum eins og hugsa er mjög algeng
þótt aðgreiningin sé ekki alltaf jafn greinileg. Hún sést þó vel í dæmunum
í (69):
(69)a. Ég minnist sjómannanna sem fórust með Hafliða.
b. Í dag erum við að minnast sjómannanna sem fórust með Hafliða.
Í (69a) er dæmigerð ástandssögn þar sem ég er reynandinn. Ekki er um
neins konar geranda að ræða og þar með enga stjórn. Það er jafnvel mögu-
„Nafnháttarsýki“ 43
Svo virðist því sem framvinduhorfið sjálft hafi einnig nokkur áhrif, ekki bara sögnin.Sjá
nánar um slíka tímabundna merkingu hjá Höskuldi Þráinssyni og Theódóru Torfadóttur
(2015).
32 Það má reyndar lengi deila um hvenær við höfum tvær sagnir og hvenær eina sögn
sem notuð er í tvenns konar merkingu. Ég ætla ekki að hætta mér út í þá umræðu hér.