Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Page 47

leiksskilyrðum setningarinnar heldur eru þeir vísbendi. Þar sem ástands-
sagnir hafa ekki stjórn eða tímabundna merkingu þarf að endurskilgreina
sögnina sem atburðarsögn.
En hvað er til marks um að þessir dæmigerðu atburðareiginleikar séu
vísbendi? Ef við höfum breytingu úr einni verknaðargerð í aðra eru
atburðareiginleikarnir þá ekki hluti af hinum nýja atburði og þar með
hluti af sannleiksskilyrðunum fremur en vísbendi? Ég kýs að svara því
neitandi og hér er ástæðan: Ef atburðareiginleikar yrðu sjálfkrafa hluti af
sannleiksskilyrðum setningar myndum við gera ráð fyrir að allar at -
burðarsagnir innihéldu öll atburðarskilyrðin. Við höfum nú þegar séð að
svo er ekki. Ef það er hins vegar ekki nauðsynlegt að hafa alla atburðar-
eiginleikana til þess að vera atburðarsögn er varla hægt að segja að at -
burðar eiginleikarnir séu hluti af sannleiksskilyrðum setningarinnar. Í
staðinn eru þeir eiginleikar sem tengjast atburðum en sem eru ekki
nauð synlegir. Tökum dæmi. Jón er spurður út í tónlist og hann svarar Ég
er að elska Bítlana. Ef allir atburðareiginleikarnir sem áður hafa verið
nefndir kæmu hér við sögu ætti hér að vera um að ræða tímabundnar og
stýrðar aðstæður sem þróast. Svo þarf þó ekki að vera. Til dæmis er
hugsanlegt að Jón hafi elskað Bítlana frá því þeir fyrst komu fram. Það
er líka hugsanlegt að hann eigi ekki nein tæki sem spila tónlist og geti
því aldrei hlustað á tónlist Bítlanna. Hann heyrir aðeins tónlist í vinn-
unni og þar eru Bítlarnir aldrei spilaðir þótt hann vildi það gjarnan. Þá
breytist ást hans á Bítlunum ekkert. Samt sem áður hefur mælandinn
ákveðið að nota hér framvinduhorf og hlustandinn gerir ráð fyrir að það
hafi verið gert af ásettu ráði. Það er því hlustandans að ráða í það hvaða
upplýsingum mælandinn vill koma til skila, nema samhengið sýni það
greinilega. Í þessu tilfelli myndi hlustandinn væntanlega skilja setn-
inguna þannig að um tímabundið ástand væri að ræða eða hugsanlega að
það innihéldi einhvers konar breytingu. Kannski var Jón bara að heyra
um Bítlana í fyrsta skipti og hann kolféll fyrir þeim. Án frekara sam-
hengis er í raun mögulegt að hlustandinn geti alls ekki vitað hvað það
var sem mælandinn ætlaði að koma á framfæri. Ástæða þess að Jón
ákvað að breyta ástandssögninni í atburðarsögn og nota hana í fram-
vinduhorfi er væntanlega sú að hann vill gefa til kynna annan (eða báða)
þessara atburðareiginleika en aðeins samhengið getur skorið úr því
hvorn þeirra.
Önnur rök fyrir því að um vísbendi sé að ræða fremur en hluta af
sannleiksskilyrðum sagnarinnar eru þau að hægt er að afturkalla vís-
bendið:
„Nafnháttarsýki“ 47