Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Page 83

bornar að rannsóknartilgátunum. Þar kemur fram að elfdælska líkist fær-
eysku að því leyti að gera þarf ráð fyrir tvenns konar sagnfærslu í auka-
setningum, annars vegar færslu sagnar úr sagnlið (SL) í beygingarlið (BL)
eins og í íslensku, og hins vegar færslu sagnar úr SL í tengilið (TL) eins
og í skandinavísku meginlandsmálunum. Færð eru rök fyrir því að neit-
unin geti ekki talist marktækt viðmið um sagnfærslu í elfdælsku heldur
þurfi að líta til annarra setningaratviksorða í þeim efnum. Samantekt og
lokaorð eru í 5. kafla.
2. Bakgrunnur
2.1 Setningarleg formgerð og samband sagnbeygingar og sagnfærslu
Í umræðunni hér á eftir er gengið út frá því að einföld setning skiptist í
aðalatriðum í þrjú lög sem má tákna svo (sjá nánar Höskuld Þráinsson
2005:232–263 og rit sem þar er vísað til):
(3) TL
BL
SL
Sagnliðurinn (SL) er lexíkölsk vörpun (e. lexical projection), sögnin er
höfuð eða aðalorð hans og þar ákvarðast rökliðagerð setningarinnar. Oft
er gert ráð fyrir að sagnliðurinn sjálfur sé lagskiptur en hér verður ekki
farið út í þá sálma enda beinist athyglin að tilbrigðum í orðaröð vinstra
megin við SL. Beygingarliðurinn (BL) er hlutverksvörpun (e. functional
projection) og tengist sagnbeygingu og þáttum á borð við fall og beygingar -
samræmi. Persónubeygð sögn er aðalorð (höfuð) hans (eða flyst þangað,
sbr. nánari lýsingu hér á eftir), en þar er líka pláss fyrir frumlagið. Tengi -
liðurinn (TL) er líka hlutverksliður og höfuð hans getur verið aukateng-
ing en þangað færast líka m.a. kjarnafærðir liðir og spurnarorð.
Hér er einnig gert ráð fyrir að BL geti verið lagskiptur eins og sýnt er
í (4):3
Um sagnbeygingu og sagnfærslu í elfdælsku 83
3 Ýmsar hugmyndir eru til um lagskiptingu BL og þessi er ein þeirra. Í nýlegum skrif-
um um orðaröð á vinstrivæng setninga er líka víða gert ráð fyrir samsettum TL en hér
verða þær formgerðarhugmyndir látnar liggja milli hluta (sjá umræðu hjá Ásgrími Angan -
týssyni 2013 og í ritum sem þar er vísað til).