Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Page 155

veturliði óskarsson
Um doktorsritgerð Katrínar Axelsdóttur
1. Inngangur
Doktorsritgerð Katrínar Axelsdóttur, Sögur af orðum, sem varin var við Háskóla
Íslands 16. janúar 2015, er safn sex sjálfstæðra fræðigreina ásamt fræðilegum inn -
gangi og rækilegum eftirmála. Greinarnar hafa allar birst áður í ritrýndum fræði -
ritum á tíu ára tímabili, 2002–2012, en rit gerðin er þó nýtt verk í þeim skilningi
að greinarnar hafa verið endur skoð aðar, efni bætt við og eitthvert tillit verið tekið
til nýrra skrifa. Andmælanda er nokkur vandi á höndum þegar slíkt rit berst
honum í hendur. Efni þess hefur farið um hendur natinna ritrýna þess fræðirits
sem frumgerðirnar birtust í og þeir hafa sjálfsagt bent á sitthvað sem jafnvel vand-
virkasta höfundi getur sést yfir. Því má búast við að fátt sé eftir sem auðvelt sé að
mæla gegn og gagnrýna. Sú var raunin með doktorsritgerð Katrínar Axelsdóttur.
Í máli mínu við doktorsvörnina staldraði ég við fáein atriði sem ég hafði eigi að
síður hnotið um eða sem skildu að sýn eða viðhorf mín og doktorsefnisins. Í því
sem hér fer á eftir verður efni andmæla minna rakið sem næst því sem þau voru
flutt við doktorsvörnina. Vera kann að sumt sem nú er tekið upp eftir minnis-
punktum hafi lauslega eða jafnvel alls ekki verið nefnt, og á hinn bóginn hafa
áreiðanlega ýmis atriði úr einkar áhugaverðu samtali mínu við doktorsefnið orðið
gleymskunni að bráð. Fyrst fjalla ég í 2. kafla stutt um ritgerðina og fáein atriði
sem mér þykja einkenna uppbyggingu hennar og efnistök. Í 3. kafla og undirköfl-
um ræði ég nánar nokkur atriði sem lúta að efnisúrvinnslu og vinnuaðferð. Í 4.
kafla staldra ég við tvær frumheimildir sem höfundur notaði við rannsókn sína og
í 5. kafla og undirköflum hans tek ég fyrir fáein atriði sem tengjast hugsanlegum
erlendum áhrifum. Umfjölluninni lýkur með lokaorðum í 6. kafla.
2. Um ritgerðina
Uppbygging ritgerðarinnar er rökleg og skipuleg og allir kaflar eru í megin -
atriðum byggðir upp á sama hátt. Það er til fyrirmyndar að í upphafi allra undir-
kafla sem bera fyrirsögnina „Skýringar“ — einn slíkur kafli er í hverri megin -
umfjöllun2 — eru settar fram spurningar í allt frá fimm liðum og upp í ellefu, sem
síðan er svarað hverri í sínum undirkafla. Það hjálpar lesanda mjög við að ná áttum.
2 Bls. 120 um hvorki; 205 um sjá, þessi; 276 um ein(n)hver(r); 360–61 um hvortveggi,
hvor tveggja; 449 um okkar(r), ykkar(r), yð(v)ar(r); og 529 um eigin(n).