Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Page 172

vitaskuld að vera til kominn fyrir þýsk áhrif. Það getur verið þrautin þyngri —
eins og andmælandi minn veit manna best — að ákvarða hvort erlend áhrif á
íslenskt mál eru þýsk eða skandinavísk; það getur blasað við að um erlend áhrif
sé að ræða en leiðin er vandgreind.
3.3 Orðmyndin hvorkirt (eða hvorkert)
Miðað við þá mælikvarða sem ég beiti við mat á erlendum áhrifum er hugsanlegt
að dönsk áhrif hafi átt þátt í því að myndin hvorkirt (hvorkert) kom upp. En mér
finnst dönsk áhrif satt að segja ekki mjög sennileg og það hefði mátt koma fram.
Ástæðan er sú að hvorugur er sjaldgæft orð (það er sjaldan talað um tvo eða tvennt)
og ein einstök beygingarmynd orðsins kemur ekki oft fyrir. „Tækifæri“ hinnar
meintu dönsku fyrirmyndar (t.d. hwerckedt) til að hafa áhrif hafa því ekki verið
mörg. Dönsk áhrif er samt ekki hægt að útiloka. Ef textinn ber einhvers staðar
með sér að ég gefi þessum möguleika mikið vægi þá hef ég ekki skrifað nógu
skýrt. Ég held reyndar ekki að orðalag á borð við til greina kemur og gera má ráð
fyrir bendi til þess að mér finnist möguleikinn sérstaklega sennilegur. Ég á hér
ekki við annað en að hann sé til staðar. Setningin á bls. 155 sem hefst „Ef hvork-
irt/hvorkert kom einkum upp fyrir dönsk áhrif …“ er svolítið erfið. Þarna er ég að
lýsa aðstæðum að því gefnu að dönsk áhrif hafi skipt miklu máli. En ég á ekki
við að svo hafi verið. Þarna hefði feitletrað ef komið í veg fyrir misskilning.
Til að forðast misskilning hefði mátt nota hlutfallstölur í allri umræðu um
líkur á einhverju. Ég hefði t.d. getað sagt að mér þættu vera u.þ.b. 5% líkur á ein-
hverjum áhrifavaldi.15 Það er reyndar viðbúið að ég hefði átt erfitt með að taka
ákvörðun um töluna; í mörgum tilvikum sveiflaðist afstaða mín svolítið í tímans
rás og þegar upp er staðið er kannski skynsamlegra að lýsa líkum með orðum þótt
orðalagið geti verið helst til ónákvæmt.
heimildir
Sjá heildarheimildalista á bls. 191.
*  *  *
Katrín Axelsdóttir172
15 Þessi lausn hljómar kannski langsótt og framandi en hún er ekki frumleg. Sú hug-
mynd hefur komið upp að menn tilgreini við endurgerðir orðmynda hversu trúaðir þeir séu
á tiltekna endurgerð. Í stað hinnar hefðbundnu stjörnu framan við endurgerða mynd komi
prósentuhlutfall ásamt fangamarki þess sem aðhyllist þetta hlutfall (sjá Joseph og Janda
2003:93).