Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Page 187

hljóðlegu líkindi sem hér eru til staðar (tvö atkvæði og sama síðara sérhljóð) eru
látin nægja til að telja fyrirbærin til rímmyndunar.“ Það er því ljóst að ég legg ekki
bragfræðilega merkingu í orðið rím í þessu samhengi en ef til vill hefði verið enn
skýrara að hafa það innan gæsalappa.22
Mér líst vel á að gera greinarmun á rímmyndun (eða rímbreytingu) og rím-
pörun eins og Guðrún stingur upp á. Ég vildi í bókinni sýna stuðlunardæmi (til
að sýna að ég væri ekki ein um að túlka rím á nokkuð frjálslegan hátt) og öll dæmi
Hock og Joseph um stuðlun voru dæmi um rímpörun en ekki breytingu. Hefðu
þeir haft stuðlunardæmi sem sýndi breytingu hefði ég notað það í staðinn. Mér
fannst trúlegt að ýmis dæmi væru í íslenskum orðasambandaforða þar sem liðir
sem ekki stuðla víkja fyrir stuðlandi liðum. En ég mundi ekki eftir neinum slík-
um dæmum í tæka tíð. Slík dæmi gætu verið leggja síðustu hönd á eitthvað → leggja
lokahönd á eitthvað og gjalda (borga) í sömu mynt → svara í sömu mynt.23
Í bókinni segi ég að rímmyndun minni um margt á blöndun. Ég rakst stund-
um á dæmi sem mér þóttu vandgreind að þessu leyti. Ég var t.d. einu sinni á
báðum áttum um hvort greina bæri mánudagur sem afurð blöndunar eða rím-
myndunar. Mánudagur, úr mánadagur og sunnudagur, virðist kannski vera nokk -
uð dæmigerð afurð blöndunar. Þetta eru sjálfstæð orð og koma sjaldnast fyrir í
sömu segðinni. En það gerist þó stundum: ég fer líklega á sunnudag, mánudag. Ef
u-ið í mánudagur kom fyrst upp innan slíkrar segðar má kannski telja þetta afurð
rímmyndunar. Um það getum við auðvitað ekkert vitað. En það er þarna sem mér
finnst munurinn á blöndun og rímmyndun liggja; orðin eða liðirnir í afurðum
rímmyndunar koma fram í sama streng.
Þótt ég geri í bókinni greinarmun á blöndun og rímmyndun (rímbreytingu)
þýðir það ekki að mér þyki munurinn mikill. Ég er reyndar þeirrar skoðunar að
munurinn á ýmsum gerðum áhrifsbreytinga sé ekki hnífskarpur. Skilin finnst
mér stundum dálítið fljótandi. Þannig er það reyndar með mörg málfræðihugtök.
Til dæmis getur munur orðmyndunar og beygingar og munur orða og viðskeyta
verið óljós. Það kemur þó ekki í veg fyrir að við notum þessi hugtök.
En þótt ég telji ekki bráðnauðsynlegt að gera ráð fyrir rímmyndun sem sér-
stökum flokki breytinga fannst mér þó ástæða til að nefna þennan möguleika í
þróun hvortveggi og hvor tveggja. Þar er um að ræða tvo liði mjög líkrar merkingar
Svör við spurningum Guðrúnar Þórhallsdóttur 187
22 Á einum stað (bls. 382, nmgr. 108) er rím reyndar haft innan gæsalappa.
23 Elstu dæmi um lokahönd í fyrra orðasambandinu eru talsvert miklu yngri en elstu
dæmi um síðustu hönd (sbr. Jón G. Friðjónsson 2006:443). Og svara virðist vera yngra en
gjalda og borga í síðara sambandinu (sbr. Jón G. Friðjónsson 2006:612). — Það hefði líka
verið gott að muna eftir grein Margrétar Jónsdóttur um orðasambandið eða -samböndin
á/í ærsl og busl, á/í usl og busl (Margrét Jónsdóttir 2006). Hún nefnir reyndar ekki hugtakið
rhyming formation þegar hún ræðir ýmis parasambönd þar sem „spilað [er] á hljómræna eig-
inleika“ en á augljóslega við það sem Hock og Joseph kalla svo. Ýmis sambönd sem
Margrét nefnir eru meðal dæma Hock og Joseph.