Íslenskt mál og almenn málfræði - 2015, Síða 197

Í síðara dæminu í (4a) samsvarar -st-endingin afturbeygða fornafninu í því fyrra
(sbr. (2a,b)) en þess háttar samband gengur ekki upp í (4b). Í (5a) „varðveitist“
þágufall andlagsins í -st-gerðinni og nefnifall er ótækt en í (5b) er þessu öfugt
farið. Hvernig á að gera grein fyrir þessu á formlegan hátt og þannig að greinar-
gerðin hafi eitthvert almennt gildi?
Í sjötta kafla er svo sýnt að -st-orðhlutinn kemur fyrir í ýmsum fleiri setninga-
gerðum en þeim sem eru hryggjarstykkið í bókinni. Meðal þeirra spurninga sem
þar eru ræddar er sú hvenær eða hvort tiltekin -st-sögn sé „sama sögnin“ og sam-
svarandi sögn án -st. Í þeirri umræðu bendir Jim á að svarið veltur m.a. á því hvað
við eigum við með orðalaginu „sama sögnin“. Frá sjónarmiði orðhlutafræðinnar
eru brjóta og brotna greinilega ekki sama sögnin en málið horfir öðruvísi við frá
sjónarhóli merkingarfræðinnar þar sem venslin eru regluleg. Á hinn bóginn er
enginn orðhlutafræðilegur (eða beygingarlegur) munur á skjóta í dæmum eins og
Ég skaut henni í búðina og Ég skaut fuglinn, en merkingarmunurinn er óvæntur.
Í sjöunda kafla eru svo lokaorð en aftast í bókinni er atriðisorðaskrá (bendi-
skrá). Í doktorsritgerðinni er ítarleg ritaskrá í lokin, sem spannar yfir 30 síður (af
349)! Í bókinni er hins vegar sérstök ritaskrá á eftir hverjum kafla, enda segir höf-
undur í inngangi að lesendur muni kannski vilja lesa suma kaflana en sleppa
öðrum. Það vekur reyndar sérstaka athygli að í þessari ritaskrá er mikið af ritum
eftir íslenska málfræðinga, jafnvel nokkur sem eru á íslensku. Þeir sem hafa rætt
við Jim um íslenska málfræði vita að þetta eru ekki bara innantómar tilvísanir.
Hann hefur nefnilega lesið þetta allt og veit hvað stendur í þessum ritum.
Þetta er efnismikið verk sem varpar ljósi á flókið samspil orðhlutafræði, setn-
ingafræði og merkingarfræði í íslensku en hefur jafnframt almennt fræðilegt gildi
innan málvísinda. Það er mikill fengur fyrir íslensk málvísindi og almenn þegar
öflugir og vandvirkir málfræðingar leggjast svona djúpt í rannsóknir á íslensku.
Alexander Peter Pfaff. 2015. Adjectival and Genitival Modification in Definite
Noun Phrases in Icelandic. A Tale of Outsiders and Inside Jobs. Doktorsritgerð,
Tromsøháskóla, Tromsø. ix + 281 bls.
Oft er sagt eitthvað á þá leið að lýsingarorð sem standa með óákveðnu nafnorði
beygist sterkt en lýsingarorð sem standa með ákveðnu nafnorði, eða réttara sagt
í ákveðnum nafnlið,1 beygist veikt. Þá eru kannski gefin dæmi á borð við þessi:
(1) a. rauður bíll / rauði bíllinn
b. einn rauður bíll / hinn rauði bíll
c. einhver rauður bíll / þessi rauði bíll
Ritfregnir 197
1 Hér og annars staðar í þessari ritfregn er orðið nafnliður notað á hefðbundinn hátt
og nær þá m.a. yfir það sem stundum er nefnt ákveðniliður (e. determiner phrase, DP) á
ensku (sjá umræðu um innri gerð nafnliða hjá Höskuldi Þráinssyni 2005:206 o.áfr.). Orðið
noun phrase er oft notað á þennan hátt í ritgerðinni.