Spássían - 2012, Page 38

38

MITT eigið Harmagedón eftir Önnu Heiðu Pálsdóttur
er þroskasaga ungrar stúlku og fjallar um hvernig líf
aðalsöguhetjunnar Dagbjartar breytist á einu sumri.
Sumarið einkennist af tímamótum og breytingum, þetta
er sumarið á milli grunnskóla og menntaskóla, sumarið
þar sem hún fer á blæðingar í fyrsta sinn og verður að
konu og sumarið þar sem hún fer að efast um að faðir
hennar og trúin sem hún er alin upp í séu óbrigðul.
Dagbjört er alin upp sem vottur Jehóva og er faðir
hennar forstöðumaður safnaðarins. Þegar sagan hefst
býr hún ein með honum, móðir hennar er látin og
eldri systir hennar í brautryðjandastarfi í Sómalíu. Líf
fjölskyldunnar litast mjög af trúnni og þeim kröfum
sem gerðar eru til fólks sem lifir í sannleikanum. Fram
að þessu sumri hefur Dagbjört lítið efast um að það sé
rétt sem henni hefur verið kennt. Hún er þó meðvituð
um ákveðna galla, svo sem félagslega einangrun sína
frá jafnöldrum utan safnaðarins, það að hún má ekki
fara í háskólanám og verða læknir eins og hana dreymir
um og hugmyndina um Harmagedón, að allir þeir sem
hún þekkir utan safnaðarins muni farast í hamförum á
dómsdegi.
 Líf hennar breytist þegar hún kynnist systkinunum
Fríðu og Benna og áttar sig á því að hún vill sjálf geta
valið sér vini og að það sé líf utan safnaðarins: „Ég hafði
aldrei vísvitandi þurrkað úr huga mér allar tilvísanir í
Varðturninn og öll boðin og bönnin sem honum fylgdu
en ég vildi einfaldlega njóta þess að hlæja og vera ég sjálf
með jafnöldrum mínum.“ (41) Hún verður líka forvitin
um heiminn utan safnaðarins og hvort hún sé að missa
af einhverju.
Togstreitan er mikil, því ef hún vill vera hluti af
heiminum, taka þátt í veraldlegum atburðum og láta
drauma sína rætast, þarf hún að segja alfarið skilið við
fjölskyldu sína og vini í söfnuðinum. Ekki verður það
til að auðvelda málið að vinur hennar greinist með
eitlakrabbamein. Hann má vegna trúar sinnar ekki
þiggja blóðgjöf, sem er það eina sem getur bjargað lífi
hans. Atburðir úr fortíðinni leika einnig stóran þátt í
atburðarásinni sem skýrir enn fremur hvaða fórnir þarf
að færa til að fylgja trúnni.
Dagbjört er sterk og raunsæ persóna. Samskipti hennar
og pabba hennar eru mjög áhugaverð og maður fær
samúð með henni. Faðirinn er einnig mjög áhugaverð
persóna, þar sem hann virðist vera tilbúinn að fórna
öllu fyrir trúna, en er stundum ósamkvæmur sjálfum
sér. Systirin Effí hefur jafnframt sterka nærveru í bókinni
og móðursystirin Halldóra er látin túlka tilfinningar
aðstandenda, þeirra sem sjá ástvini sína breytast og
útiloka sig frá samfélaginu. Aðrar persónur eru ekki
jafnsterkar og frekar einhliða þó að margar þeirra séu
hreyfiafl í sögunni, svo sem Benni og Fríða. En það skiptir
ekki miklu máli, þar sem Dagbjört og hugsanir hennar og
pælingar eru alltaf í forgrunni.
Höfundur fer vel með erfitt efni og virðist hafa kynnt sér
starf votta Jehóva mjög vel, upplýsingum er haganlega
fléttað inn í framvinduna, sem spurningum og svörum.
Textinn rennur áreynslulaust og er grípandi. Endirinn er
þó full afgerandi, eins og fórnirnar skipti litlu. Að auki
gerist fullmargt á of stuttum tíma til að Dagbjört sjái
pabba sinn og trúna í nýju ljósi. Bókin vekur lesendur
til umhugsunar um hvað það þýðir að standa utan við
samfélagið og hvað sé þess virði - og hvort hægt sé að
snúa baki við því sem maður hefur alist upp við að sé rétt
og satt.

SKRIFAÐ í stein er safn ljóða eftir Kjell Espmark
sem spannar allan hans feril, og nær yfir rúma
hálfa öld. Espmark vinnur úr afleiðingum seinni
heimsstyrjaldarinnar allan fyrri helming bókarinnar, frá
verkum hans árið 1956 fram til ársins 1992, en þar verða
mjög áberandi hvörf í verkinu „Þegar vegurinn snýr við“.
Þar tekur nútímaskáldskapur við af uppgjöri við stríðið og
allan hryllinginn og raski mannlífsins sem því fylgdi, en
þau ljóð fannst mér mun aðgengilegri. Dæmi um þetta
gæti verið eldra ljóð eins og „Hann glóir eins og maurildi“
á móti nýrra ljóði á borð við „Að byrja að byggja á
sjöundu hæð“:
Á tímamótum
Eftir Kolfinnu Jónatansdóttur
Anna Heiða Pálsdóttir.
Mitt eigið Harmagedón.
Salka. 2012.
Orð sem bíða raddar
Eftir Kolbrúnu Lilju Kolbeinsdóttur
Kjell Espmark. Skrifað í stein.
Þýðandi Njörður P. Njarðvík.
Uppheimar. 2012.
YFIRLESIÐg a g n r ý n i
Hann glóir eins og maurildi
[…]
Sá sem vill raunverulega lifa af
verður að gera sig ofurléttan.
Líkt og ég brenndi svarta einkennisbúninginn
á flóttanum til Svíþjóðar
afsala ég mér nú uppleystum líkama mínum,
þessari daunillu froðu húðar og hungurs.
Ég æfi mig í afneitun sálarinnar.
Kenni einskis lengur.
(30)
Að byrja að byggja á sjöundu hæð
[…]
Vita nuova. Noch einmal.
Maður leitar að fyrirsögn á nýja tilveru
sem man allt en á ekkert lengur:
Hvert orð fullpáruð dagbók.
Hvert orð tómt og bíður eftir rödd.
[…]
Á undan lampanum er samt ljóskeilan.
Eins og bros mitt sá mig fyrir.
Eins og hugsun mín byrjar í þér.
(133)
www.spassian.is