Fjölrit RALA - 10.01.1979, Side 81

-79-
Sjúkdómar og meindýr
sjást einungis einkenni, þegar Y-veiran er til staðar líka.
Einar I. Siggeirsson (1970) fann X- og Y-vírus á ýmsum stöðum á landinu,
en tíðni veiranna fann hann mjög lága. Y-vírus fann hann éinungis í görðum
á hverasvæðum. Einar safnaði plöntum með einkennum vírussjúkdóma, m.a. af
ölafsrauð, Gullauga og Bintje. Nú er það svo, að þessi afbrigði sýna yfirleitt
engin sjúkdómseinkenni, þegar X-veiran er ein til staðar, heldur einungis, þegar
aðrar veirur eins og t.d. Y-veiran er til staðar líka. Það vekur því furðu,
að Einar skuli hafa fundið X-vírussjúk grös, án þess að hafa fundið Y-vírus þar
líka. Hins vegar ruglar Einar saman vírussjúkdómum, hann segir vírussjúkdóm
X hafa verið nefndan blaðvefjaveiki á íslensku, en svo er ekki. X-veiran
getur í vissum tilfellum valdið tíglaveiki, en oftast sjást engin einkenni.
Blaðvefjaveiki er sjúkdómur, sem allt önnur veira veldur, en hún er nefnd PLRV
(Potato leaf roll virus). Það er því erfitt að meta þessa rannsókn Einars.
3. Stöngulsýki (Erwinia carotovorum var. atrosepticum).
Þessi sjúkdómur hefur einnig verið kallaður stöngulveiki, njólasýki eða
svartfætla.
1 Hvönnum er þess getið, að sýkinnar hafi orðið vart hér á landi og Ragnar
Asgeirsson (1929) getur um, að hún hafi verið slasm 1925-26. Ingólfur Davíðsson
(1947) segir stöngulsýki valda talsverðu tjóni árlega og metur skemmdir að
jafnaði um 2-3% af uppskerunni. Einkum er hún á þessum tíma áberandi á Suð-
vesturlandi. Ingólfur gerði athuganir er sýndu, að með því að velja útsæði
einungis undan heilbrigðum plöntum, mátti allverulega draga úr stöngulsýki, og
enn betri árangur fákkst, ef þess var gætt, að nágrannaplöntur hinna sjúku
kæmu ekki með í útsæðinu.
4. Hringrot (Corynebacterium sepedonicum).
Engar heimildir eru um þennan bakteríusjúkdóm hér á landi.
5. Vörtupest (Synchytrium endobioticum).
Þessi sjúkdómur hefur ekki fundist hér svo vitað sé. Hins vegar hafa menn
hér lengi óttast þennan sjúkdóm og var snemma farið að krefjast heilbrigðis-
vottorðs með hverri kartöflusendingu vegna þessa sjúkdóms. Var það samkvæmt
lögum um varnir gegn sýkingu nytjajurta frá 1927.