Fréttablaðið - 24.11.2020, Blaðsíða 16

Jólin eru hátíð ljósa og gleði. Fagnaðu á
öruggan og áhyggjulausan hátt með okkur.
Þú færð brunavarnapakka í nýrri
vefverslun okkar www.securitas.is/jolin
ÖRUGG
JÓL
Öryggiskerfi
SAMSTARFSAÐILI
15:04 100%
Enda þótt réttur lesenda, hlustenda og áhorfenda fjöl-miðla sé skýlaus hvað varðar
aðgreiningu sjálfstæðs ritstjórnar-
efnis og keyptrar umf jöllunar
eru vinnu- og siðareglur um slíkt
teygðar og togaðar alla daga. Oftast
eru „undanþágurnar“ í sjálfu sér
saklausar og skipta engu máli fyrir
sálarheill þeirra sem ekki áttuðu sig
á feluleiknum sem að baki lá. Vænt-
anlega skipta umfjallanir af þessu
tagi hundruðum á hverjum degi og
ekki síst í smærri fjölmiðlum sem
allar klær þurfa að hafa úti til þess
að hafa í sig og á. Skiptir þá kannski
ekki öllu hvort fréttin um þessa bók
var keypt, umfjöllunin um þennan
sófa var kostuð eða viðtalið um
„besta veitingastaðinn“ fékkst í
gegnum kunningsskap.
Öðru máli gildir um virta, hvað
þá ríkisrekna, f jölmiðla ef þeir
taka til umfjöllunar viðkvæmar
persónulegar deilur þar sem jafn-
vel börn eiga hlut að máli og spegla
einungis aðra hlið þrætunnar vegna
falinna hagsmuna. Ég hef auð-
vitað ákveðið mál í huga og sting
niður penna af því að mér blöskrar
umfjöllun í morgunútvarpi Rásar
2 á mánudaginn 9. nóvember sl.
Um er að ræða annars vegar þraut-
reyndan þáttarstjórnanda hjá Rík-
isútvarpinu, Sigmar Guðmundsson,
í aðalhlutverki og hins vegar við-
mælanda hans sem stundakennara
hjá Háskólanum í Reykjavík, Dögg
Pálsdóttur lögmann.
Samtalið á sér stað undir yfir-
varpi fræðilegrar og faglegrar
umræðu um lagalegt umhverfi
meðlagsgreiðslna. Tilefnið er hins
vegar harðvítugar deilur vegna
nokkurra ára gamals samkomu-
lags um sameiginlega framfærslu
tveggja barna. Augljóst er að fag-
lega spjallinu er ætlað að undir-
strika fyrirfram ákveðna afstöðu
beggja til deilumálsins. Fulltrúi
háskólasamfélagsins, sem að auki
er föðurnum „til aðstoðar“ sem lög-
maður, dregur upp einfalda mynd
undir merkjum fræðimennsku og
hlutlægrar umfjöllunar Ríkisút-
varpsins: Faðirinn er fórnarlambið.
Móðirin hefur „ógnartök“ í úreltu
kerfi sem bregst þeim sem órétti er
beittur. Dulargervið eitt og sér gerir
að mínu viti þáttargerðina að fals-
frétt. Ég tel að auki hina einföldu
niðurstöðu spjallfélaganna um
gerandann og þolandann ranga.
Út í þá sálma verður ekki farið hér
með því að rekja efnisatriðin og
atburðarásina.
Þáttargerðarmaðurinn, sem e.t.v.
tók málið á dagskrá vegna þess að
hann þekkti til þess, lét þess getið
að viðmælandinn úr háskólasamfé-
laginu væri jafnframt föðurnum í
deilumálinu til aðstoðar. Það er
þakkarverð fagmennska og í því
ljósi þarf að skoða orðfærið í eftir-
greindum ummælum fræðimanns-
ins um nauðsyn þess að breyta
núgildandi lögum: „Við þurfum að
gera þetta með einhverjum öðrum
hætti heldur en þeim að lögheim-
ilisforeldrið hafi þessi ógnartök á
allri stöðunni ef það dettur í það að
einhvern veginn bara hætta við að
virða það sem þó var samið um og
svo auðvitað þarf sá sem gæti lent
í því að fá hlutina í bakið [...]. Og
spyrillinn stenst það ekki að bregða
sér úr dulargervi hinnar faglegu
umfjöllunar með því að bæta við:
„Já, já, og það eru auðvitað þó nokk-
ur dæmi um að þetta hafi gerst og
þú hefur sem sagt verið að aðstoða
þennan föður sem er í þessari stöðu
núna. Takk fyrir að segja okkur frá
þessu og setja okkur inn í.“
Ég hirði ekki um að elta ólar
við sleggjudómana sem til þessa
hafa fallið úr vinahópi föðurins á
samfélagsmiðlum og á einni lítilli
útvarpsstöð. Sjálfsagt er engu að
síður að minna þá sem flaggað hafa
afstöðu sinni opinberlega á hið
fornkveðna að sjaldan valdi einn
þá tveir deila og ekki síður að aðgát
skuli höfð í nærveru sálar eins og
þjóðskáldið minnti okkur svo eftir-
minnilega á í Einræðum Starkaðar.
Ég vek athygli á því að fjárhagslega
stöðutakan er ekki einföld enda
um að ræða tvö börn en ekki eitt og
tvo feður sem báðum ber að greiða
meðlag til móðurinnar. Svo virðist
því miður sem munnlegt samkomu-
lag móður og föður yngra barnsins
um skiptingu kostnaðar við fram-
færslu beggja barnanna standist
ekki skoðun og ennþá síður útfærsla
þess á undanförnum árum.
Vel kann að vera að það sé rétt
hjá Dögg Pálsdóttur að núverandi
lagaumhverfi, sem að hennar sögn
er eins og „aftan úr fornöld“, þurfi
að endurskoða. Skoðun sína byggir
hún augljóslega m.a. á þessu til-
tekna máli og þeirri afstöðu sinni
að kerfið sé að bregðast föðurnum.
Að minnsta kosti tvær hliðar eru á
þeim peningi. Hin gæti t.d. verið sú
að kerfið sé þvert á móti að koma
einstæðri móður til bjargar sem
vísvitandi hefur sökum vanmættis
verið beitt órétti árum saman. Kerf-
ið er í þessu tilfelli ekki að bregðast
heldur bjarga. Umræddur faðir
„[...] lenti ekki í því að fá hlutina í
bakið...“. Móðirin ákvað ekki „[...] að
einhvern veginn bara hætta við að
virða það sem þó var samið um...“.
Réttur til þess að leita eftir leið-
réttingu á útreikningum að baki
umsaminni jafnri skiptingu með-
lags fyrnist sem betur fer ekki á
skömmum tíma. Sérstaklega af því
að þar gætu börn einnig átt hags-
muna að gæta. Kerfið gefur svig-
rúm til endurmats og ef á þarf að
halda tekur það afstöðu til þess með
dómsúrskurði hvort rétt hafi verið
reiknað. Slíkar niðurstöður ráðast
sem betur fer ekki af falsfréttum í
felulitum fagmennsku og heldur
ekki af illa ígrundaðri umræðu á
samfélagsmiðlum.
Falsfréttir í felulitum
Steinbergur
Finnbogason
lögmaður
STJÓRNANDINN
Upplýsandi og fróðleg þáttaröð um konur,
fyrirmyndir og fjölbreytileikann í íslensku
atvinnulífi í umsjá Huldu Bjarnadóttur.

Þriðjudaga kl. 21:30, bara á Hringbraut.
FÉLAG KVENNA Í ATVINNULÍFINU
FYRSTI ÞÁTTUR
Í KVÖLD KL. 21.30!
STJÓRNANDINN
2 4 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 Þ R I Ð J U D A G U R16 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð