Fréttablaðið - 24.11.2020, Blaðsíða 12

Fréttablaðið - 24.11.2020, Blaðsíða 12
Frá degi til dags Halldór ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Björn Víglundsson RITSTJÓRI: Jón Þórisson jon@frettabladid.is, FRÉTTASTJÓRAR: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is Ari Brynjólfsson arib@frettabladid.is, Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is Það er staðreynd að fjörutíu til fimmtíu prósent þeirra sem leggjast inn á geðdeild hér á landi eiga börn. Á næsta kjörtímabili verður ekkert yfirfall á ríkissjóði til að dæla út peningum. Í liðinni viku efndu Geðhjálp og Geðverndarfélag Íslands til málþings um börn foreldra með geð-rænan vanda undir yfirskriftinni: Taktu eftir mér – hlustaðu á mig.Þar tóku til máls innlendir og erlendir sér-fræðingar með það að markmiði að greina stöðu þessara barna og hvað gera megi til að bæta hana. Það er staðreynd að fjörutíu til fimmtíu prósent þeirra sem leggjast inn á geðdeild hér á landi eiga börn. Skortur er á hérlendum rannsóknum um afleiðingar þess fyrir börn að alast upp hjá foreldri sem þjáist af geðrænum veikindum, en samkvæmt erlendum rann- sóknum eru auknar líkur á að þessi sömu börn greinist sjálf með geðrænan vanda. Þessi börn eru jafnframt líklegri til að flosna upp úr námi. Þeim er hættara við að missa heilsu og starfsgetu og hlutfall þeirra sem hafa verið í umönnunarhlutverki sem börn er hærra meðal öryrkja. Stuðnings- og ráðgjafarsetrið Bergið tekur á móti ungu fólki sem þarf á aðstoð að halda en um 40 prósent þeirra sem þangað leita hafa alist upp hjá foreldrum með geðsjúkdóma eða fíkn. Áhrif þess að alast upp hjá einstaklingi sem er veikur á geði og þurfa að taka að sér umönnunarhlutverk sem er flestum fullorðnum ofviða, vara nefnilega út lífið. Börn í þessari stöðu þurfa oft að fullorðnast hratt, taka jafnvel ábyrgð á veiku foreldri sínu, yngri systkin- um, heimilinu og auðvitað sjálfu sér. Einmitt á mótandi árum þegar börnin þurfa sem mestan stuðning sjálf. Þau upplifa oft skert félagsleg tengsl og fyrir því geta verið margs konar ástæður; skortur á hvatningu og stuðningi, tímaleysi, ef börnin þurfa að taka að sér mörg önnur hlutverk og svo er það skömmin sem enn hefur ekki verið upprætt. Börn sem alast upp hjá geðrænt veiku foreldri bjóða oft ekki vinum heim því metnaðarfullur feluleikur á sér stað. Þau vilja ekki að vinirnir sjái ástandið heima fyrir og leggja sig þá fram um að enginn viti af stöðunni. Ef foreldrið hefur skert innsæi í eigin veikindi er ólíklegt að talað sé um þau á heimilinu. Barnið þarf þá að fylla í eyðurnar um hvað hrjáir mömmu eða pabba, hvernig sjúkdómurinn muni þróast og fær heldur ekki svar við stóru spurningunni: Mun ég veikjast líka? Rannsóknir sýna að umtalsverð ábyrgð í umönnun og stuðningi við foreldri getur haft skaðleg áhrif á til- finningalega, líkamlega og félagslega heilsu barna. En hver styður svo við bakið á þessum börnum? Þar liggur stóri vandinn. Börn sem alast upp hjá foreldrum með alvarlegan geðrænan vanda eru ekki mjög sýni- legur hópur hér á landi og skortur á úrlausnum og stuðningi við þau er aðkallandi. Sannað er að trúnaðarsamband við traustan fullorð- inn einstakling er mikilvægt börnum. Mörg umræddra barna upplifa ekkert slíkt samband og því verðum við að breyta. Til þess þarf skimun í skólum til að hægt sé að greina mögulegan vanda. Eins þarf heilbrigðis- og félagslega kerfið að bregðast við. Þegar manneskja greinist með geðsjúkdóm ætti það að vera ófrávíkjanleg regla að fjölskylda hennar fái raunverulegan stuðning. Þessi börn mega ekki upplifa sig ein í heiminum! Ein í heiminum Alþýðusambandið hefur áhyggjur af aukinni verðbólgu. Það leiddi hugann að þeirri þver-sögn að Ísland er eina landið í Evrópu um þessar mundir sem glímir samtímis við kreppu og verðbólgu. Í öðrum löndum stæðu öll spjót á stjórnendum seðlabanka ef svo öfugsnúin staða kæmi upp í þjóðar- búskap þeirra. En við getum ekki tekið Ásgeir Jónsson á beinið því þetta verður ekki skrifað á hans reikning. Verðbólgan er ekki að aukast vegna kreppunnar, sem sóttvarnaráðstafanir okkar og annarra þjóða hafa leitt til. Við fáum á okkur meiri skell en aðrar þjóðir vegna krónunnar og þeirra miklu galla sem henni fylgja. Þessi þversögn um verðbólgu í kreppu sýnir einfaldlega grundvallarveikleika í kerfinu. Við sjáum reyndar þversagnirnar víða. Á sama tíma og ríkis- stjórnarflokkarnir samþykkja tug milljarða árlegan kostnað við krónuna setja þeir á þessum tímum milljarða niðurskurðarkröfu á Landspítalann. Við megum ekki loka augunum fyrir þeirri brotalöm og það væri ábyrgðarleysi að benda ekki á þessa van- kanta. Gjaldmiðillinn er of smár til þess að unnt sé að tryggja nægjanlegan stöðugleika á alþjóðlegum, opnum og frjálsum fjármagnsmarkaði. Og án stöðug- leika fær atvinnulífið ekki nauðsynlega viðspyrnu til þess að hlaupa hraðar. Og án stöðugleika bætum við ekki lífskjör heimilanna á ný. Og án stöðugleika verjum við ekki velferðarkerfið. Frá mínum bæjardyrum séð sýnir þessi þversögn að við megum ekki láta íhaldssemi og fordóma verða að hindrunum á vegi okkar Íslendinga. Viðspyrna efna- hagslífsins byggist ekki á nauðsynlegum skammtíma- ráðstöfunum einum saman. Eftir veiruna þurfum við að horfa til lengri tíma og þora að takast á við kerfis- uppfærslur, sem geta hjálpað okkur í því sameiginlega verkefni að sækja fram á ný og skapa meiri verðmæti í stöðugu efnahagsumhverfi. Á næsta kjörtímabili verður ekkert svigrúm til að dæla út peningum. Við þurfum að segja fólkinu í landinu hvernig við ætlum að bregðast við til þess að geta staðið vörð um velferðarkerfið. Það er ný staða, sem kallar á nýjar lausnir. Þversögn Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir formaður Viðreisnar Meiri hárraunir Þeir hverfa nú einn af öðrum kóvíd-kollarnir sem hafa verið um allt þann tíma sem hársnyrtistofur voru lokaðar. Flestir sem á annað borð þurfa að fara í klippingu af og til voru komnir með hár sem minnti á forsætisráðherra Breta og þeir sem verst urðu úti á þessu tíma- bili virtust hafa tekið Trump sér til fyrirmyndar. Verri var þó staða þeirra sem ofan á klipp- ingu láta lita hár sitt reglulega og hafa þurft að lita sjálfir við vaskinn. Í síðustu viku bar fyrir augu dæmi um hvernig það getur leikið menn grátt þegar mönnum hitnar í hamsi undir suðandi myndavélum og hárið missir skyndilega lit. Borgarlæknir Það er læknismenntun Dags Bjé að þakka að Íslendingar eru að að fara svona svakalega vel út úr kóvíd, sagði Michael Bloomberg, fyrrverandi borgarstjóri New York-borgar. Þetta sáu fáir fyrir. Menntun lækna, bæði manna og dýra, er nefnilega vanmetin og læknisþekking þeirra aug- ljóslega skiptir miklu. Nefna má samgöngur undir stjórn dýralæknanna Sigurðar Inga ráðherra og Bergþóru Þorkels- dóttur í Vegagerðinni. Svo var dýralæknirinn Árni Mathiesen líka ráðherra einu sinni. En úr því að læknismenntunin skilar þessu, hvernig ætli hefði farið væri borgarstjóri skipu- lagsfræðingur? LÆGSTA VERÐIÐ Í ÖLLUM LANDSHLUTUM OG ÓDÝRASTA ELDS- NEYTI LANDSINS Á DALVEGI, REYKJAVÍKUR- VEGI OG Á MÝRARVEGI, AKUREYRI SKILYRÐISLAUST Orkan – Ódýrt fyrir alla 2 4 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 Þ R I Ð J U D A G U R12 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð SKOÐUN
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128

x

Fréttablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.