Rit Búvísindadeildar - 01.06.1993, Síða 94

árangur votheysgeijunarinnar. Þessara áhrifa hrápróteinsins varð einnig vart í rannsóknum
á votheysgerð nokkurra sunnlenskra bænda sumurin 1990 og 1991(Bjami Guðmundsson,
fjölrituð handritmaí 1991 ogjúní 1992).
• Fjölsykrur. Ólíkt leysanlegum sykrum hafa fjölsykrur skýr tengsl við gerjun
votheysins. Bæði sterkja og fníktanar hafa neikvæða fvleni við ammoniak, etanol, log
smjörsýrugerla, log gró próteolytiskra gerla og pH. Hins vegar sýna sterkja og fníktanar
iákvæða fvlgni við mjólkursýru og mjólkursýrugerla (þ.e. log gram jákvæðra gerla og log
líftölu). Það er athyglivert að f flestum votheyssýnum er mjög lítið eftir af fjölsykrunum sem
bendir til þess að þær séu nýttar til nokkurrar fullnustu í geijunarfeiiinum, en frúktósamagnið
í votheyinu virðist háð því hve mikið var af frúktönum í grasinu við slátt. Þetta samhengi
gæti skýrt það hvers vegna magn fjölsykranna virðist svo afgerandi fyrir geijunarferilinn.
(Ath. fjölsykrumælingum f votheyinu sjálfu er nýlokið en niðurstöðumar em ekki sýndar
í þessum gögnum). Ef það reynist einhlítt að súrheyið sé að öllum jafnaði orðið fátækt af
frúktönum og öðmm niðurbijótanlegum fjölsykrum bendir það til þess að lítill ávinningur
sé af íblöndun hvata í ^otheysverkun hér þar sem gerlamir viiðast eiga greiða leið að þessum
sykmm í geijunarferlinum.
• Leysanlegar sykrur (glúkósi, frúktósi, súkrósi). Þessar sykmr virðast hafa ólík
tengsl við þætti sem skipta máli fyrir votheysgerjunina og erfitt að draga einhverjar
ályktanir af þýðingu þeirra. Þessar niðurstöður em því ólíkar því sem við hefði mátt búast
þar sem gera mátti ráð fyrir að t.d. smjörsýmgerlar (hér mældir sem log gram jákvæðir gerlar
og log líftala) sýndu með þessum sykmm sterka fylgni, en þar kemst aðeins ein sykranna
á blað þ.e. frúktósi á 1% ömggismörkum. Tengsl leysanlegara sykra við sláttutíma em
einnig veik og breytileg eftir þvf hvaða sykra á í hlut.
• Þurrefni (grasanna við slátt) svnir jákvætt samband við suma örvemþætti í votheyinu
þ.e. þá sem frekar tengjast neikvæðum einkennum í heyinu. (smjörsýugerlar, próteolytiskir
gerlar, og gram neikvæðir). Þegar litið er á geijunarafurðimar sést einnig að með vaxandi
þurrefni grasanna vex ammoniak og etanól, en ediksýra minnkar.
• Bufferhæfni grasanna virðist falla með þroska þeirra (sláttutfma). Hráprótein fylgir
bufferhæfninni sterkar en aðrir þættir f eiginleikum hráefnisins, líklega em þessi tengsl
meiri en getið er um í eldri heimildum. (sbr. McDonald 1981, bls 31 “Most of the buffering
properties of herbage can be attributed to the anions, organic acid salts, orthophosphates,
sulpahtes, nitrates and chlorides) vvith only about 10-20% resulting from plant proteins”).
Það ber þó að hafa f huga að okkar niðurstöður segja ekki til um magn lífrænna sýra eða
annarra þátta sem McDonald bendir á, en hrápróteinið virðist eigi að síður gefa góðan
mælikvarða á bufferhæfni. Há bufferhæfni grasa á velli fylgir jákvætt ammonfakmagni og
pH í votheyinu, og virðist því bufferhæfni vera allgóður mælikvarði á hæfni grassins til
votheysgerðar.
84