Bændablaðið - 17.12.2020, Blaðsíða 42

Bændablaðið | Fimmtudagur 17. desember 202042
BÆNDASAMTÖK ÍSLANDS
Nýtt skipulag á félagskerfi landbúnaðarins
Nýtt skipulag byggist á þeirri
sýn að Bændasamtök Íslands
séu öflugt félag bænda sem er í
virkum tengslum við neytendur
og stjórnvöld á hverjum tíma.
Til að ná þessu fram eru lögð
fram nokkur atriði til að hafa að
leiðarljósi.
• Sérþekking og virði – Til staðar
sé starfsfólk með sérþekkingu á
starfsumhverfi landbúnaðar og
öllum sviðum búrekstrar.
• Framþróun – Að afurðir séu
í takt við óskir neytenda og
nýsköpun í starfsháttum sé í
fyrirrúmi.
• Gæði – Með megináherslu á
umhverfismál, ferskleika og
vottanir.
• Fæðuöryggi – Sem best tryggt
í virku samstarfi við bændur og
stjórnvöld.
Lagt er til að fyrsta skref sé að
sameina Bændasamtökin og þau
búgreinafélög sem eiga aðild að
samtökunum í eitt félag.
Nú þegar er náið samstarf á
milli aðila og mikil skörun er á
verkefnum. Með sameiningu nýtist
mannauður félaganna betur, ekki
þarf að leggja fjármuni í rekstur
margra sambærilegra eininga og
öll yfirstjórn verður markvissari.
Eftir sameiningu verða
Bændasamtök Íslands byggð
upp af deildum búgreina.
Félagsmenn þeirra verða beinir
aðilar að Bændasamtökunum.
Búnaðarsambönd verða áfram
aðildarfélög BÍ með skilgreind
hlutverk, auk þriggja annarra félaga
sem ganga þvert á búgreinar.
Fyrirtæki í eigu búgreinafélaga
og aðrar eignir þeirra renna
til Bændasamtaka Íslands við
sameiningu. Ráðstöfun þessara
eigna verður háð samþykki
viðkomandi búgreinar. Verði
tekin ákvörðun um sölu, útleigu
eða greiddur arður af þeim munu
þær tekjur verða eyrnamerktar
viðkomandi búgrein. Nefnd
viðkomandi búgreinar fer með
ráðstöfunarrétt þessara fjármuna,
svo fremi það gangi ekki gegn
markmiðum BÍ. Þá verði þeir sjóðir
sem hver og ein búgrein heldur á
við sameiningu einnig eyrnamerktir
viðkomandi búgrein með sama
hætti. Aðildarfélög búgreinafélaga
eru sjálfstæð og verður það hverrar
búgreinadeildar að skipuleggja
samstarf við þau.
Eins og meðfylgjandi mynd af
skipuriti Bændasamtakanna gefur til
kynna þá eru náin tengsl ráðgjafar
og landshlutasamtaka við starfsemi
BÍ. Allar þessar stoðir verða að tala
saman til að hámarksárangur náist
í kerfinu. Myndin sýnir jafnframt
skipulag málefnavinnu eftir
sameiningu við BÍ.
Búnaðarþing
Búnaðarþing er aðalfundur
Bændasamtaka Íslands og fer
með æðsta vald í öllum málefnum
þeirra, afgreiðir mál sem snerta
landbúnaðinn í heild, markar
samtökunum stefnu, afgreiðir
reikninga, kýs fulltrúa í stjórn
og annast önnur hefðbundin
aðalfundarstörf. Það er haldið árlega
og heimilt er að halda aukaþing.
Skylt er að kalla saman aukaþing
ef helmingur þingfulltrúa óskar
þess. Lagt er til að Búnaðarþing
verði tvískipt og mun hefjast á
fundum hverrar búgreinar eða
svokölluðu búgreinaþingi.
Það er í höndum hverrar
búgreinar hvernig og hversu
margir fulltrúar kosnir eru til
búgreinaþings hennar. Gerð er krafa
á fjölmennari búgreinar, þ.e. hrossa-
kúa- sauðfjár- og skógarbændur að
tryggja landfræðilega dreifingu
fulltrúa sinna inn á Búnaðarþing.
Á búgreinaþingi kýs hver búgrein
sér fagnefnd til að fara með sín mál
og vera stjórn Bændasamtakanna
til stuðnings. Formaður fagnefndar
situr í búgreinaráði.
Inn á Búnaðarþing eru tekin til
umfjöllunar stærri mál sem varða
heildarhagsmuni landbúnaðar.
Fulltrúafjöldi á Búnaðarþingi
verður 63. Félög sem ganga þvert
á búgreinar kjósa sér hvert um sig
einn fulltrúa á Búnaðarþing, það eru
Beint frá býli, Samtök ungra bænda
og Vor. Frá búnaðarsamböndunum
komi samtals 6 fulltrúar, einn frá
hverju svæði, sjá skiptingu hér til
hliðar.
Réttsælis um landið
frá Reykjanesi:
1. Bsb. Kjalarnesþings, Bst.
Vesturlands, Bsb. Vestfjarða
2. Bsb. Húnaþings og Stranda,
Bsb. Skagfirðinga
3. Bsb. Eyjafjarðar, Bsb.
S-Þingeyinga, Bsb. N-
Þingeyinga
4. Bsb. Austurlands
5. Bsb. A-Skaftafellssýslu
(svæði Bsb. Suðurlands að
Markarfljóti.
6. Bsb. Suðurlands frá
Markarfljóti að svæði Bsb.
Kjalarnesþings
Fulltrúar búgreina inn á Búnaðarþing
verða alls 54, en stefnt er að því að
halda næsta þing dagana 22. og
23. mars 2021. Hver búgreinadeild
fær að lágmarki einn fulltrúa á
þingið en eftir það skiptist fjöldi
fulltrúa á milli búgreina þar sem
velta greinarinnar hefur 50% vægi
og fjöldi félagsmanna 50% vægi.
Félagatal samtakanna skal liggja fyrir
í árslok fyrir komandi Búnaðarþing
til grundvallar við skiptingu fulltrúa.
Stjórnarkjör, búgreinaráð
og samstarfsvettvangur
búnaðarsambanda
Stjórn ræður framkvæmdastjóra og
fylgir eftir áherslum Búnaðarþings
auk annarra mála sem koma upp.
Enn fremur skipar stjórnin fulltrúa
Bændasamtakanna til trúnaðarstarfa
fyrir samtökin eftir því sem lög,
reglur og samningar segja til um.
Í stjórn Bændasamtakanna sitja sjö
félagsmenn.
Formaður er kosinn á tveggja ára
fresti. Stefnt er að rafrænni kosningu
meðal allra félagsmanna. Niðurstaða
formannskosningar skal liggja fyrir
mánuði fyrir Búnaðarþing.
Sex stjórnarmenn eru kosnir á
Búnaðarþingi til tveggja ára í senn,
þrír á hverju þingi.
Mikilvægt er að stjórn
Bændasamtakanna hafi breiða
skírskotun gagnvart landbúnaðinum.
Til að tryggja það sem best er gert
ráð fyrir að uppstillinganefnd starfi
milli Búnaðarþinga. Hlutverk
hennar er að tryggja framboð til
stjórnar úr öllum helstu geirum
landbúnaðarins sem taki einnig
tillit til landfræðilegrar dreifingar
og kynjahlutfalla. Framboð til
stjórnarsetu í samtökunum liggi fyrir
að minnsta kosti tveimur vikum fyrir
Búnaðarþing.
Búgreinaráð samanstendur af
formönnum fagnefnda allra búgreina
og verði stjórn Bændasamtakanna
til stuðnings og ráðgjafar.
Búgreinaráðið er sameiginlegur
vettvangur allra búgreina og gert
er ráð fyrir að ráðið fundi á minnst
þriggja mánaða fresti með stjórn
samtakanna.
Stuðlað verður að aukinni
samvinnu við búnaðarsamböndin.
Komið verði á samráðshópi
Búnaðarsambanda og BÍ sem muni
funda á fjögurra mánaða fresti.
Horft er til þess að efla samstarf
sambandanna sín á milli og við BÍ.
Möguleg samstarfsverkefni gætu t.d.
verið efling á félagsstarfi bænda heima
í héraði og á landsvísu, utanumhald
á félagaskrám sambandanna, útgáfu
félagskorta og annað sambærilegt.
Það gæti leitt til nánari samvinnu
og eftir atvikum sameininga ef vilji
skapast til þess.
Lagt er til að ákveðin verkefni séu
sett í forgrunn til að tryggja öflug
hagsmunasamtök bænda. Til að
ná þessu fram og ná árangri þarf
samstarf/samráð við mismunandi
hagaðila sem geta verið til
dæmis félagsmenn, neytendur,
menntastofnanir, fulltrúar bænda
í stjórnum fyrirtækja í land­
búnaði og stjórnvöld á hverjum
tíma.
Helstu áhersluþættirnir eru:
• Auka sýnileika og bæta ímynd
landbúnaðarins með fræðslu.
Þannig verði samtökin leiðandi
afl í upplýstri umræðu um
landbúnað.
• Sýna fram á sérstöðu íslenskrar
framleiðslu með gæðavitund
og umhverfismál í huga.
• Vinna að heildstæðri
stefnumótun í samvinnu
við stjórnvöld sem felur
í sér landbúnaðar- og
matvælastefnu sem ætti að
vera hluti af atvinnustefnu
Íslands.
• Auka slagkraft og þekkingu
samtakanna á íslenskum
landbúnaði. Það má meðal
annars gera með því að nýta
faglega sérfræðiþekkingu
starfsmanna, t.d. með því að
fylgjast með starfsumhverfi
landbúnaðarins með afkomu-
vöktun og nýta upplýsingar
úr slíkri vöktun við gerð
búvörusamninga og til að setja
vörður varðandi afkomu.
• Vinna að eflingu á rannsóknum,
nýsköpun og menntun á sviði
landbúnaðar.
• Nýta þann mikla mannauð sem
er í félagskerfinu, efla tengingu
við grasrótina og þétta raðir og
tengsl bænda.
Samstarfsvettvangur BÍ og
fyrirtækja í landbúnaði
Mikilvægt er að koma á formlegum
samstarfsvettvangi samtaka bænda
og afurða- og þjónustufyrirtækja
í landbúnaði. Lagt er til að unnið
verði að því að skilgreina og koma
á formlegu samstarfi um þau
málefni sem varða sameiginlega
hagsmuni svo sem tollamál,
markaðs og neytendamál. Komið
verði á ákveðnu verklagi og
fjármögnun vegna hagsmunagæslu
og eftirfylgni þessara mála.
Félagsaðild og félagsgjald
Veltutengt félagsgjald er
innheimt árlega eftir ákvörðun
Búnaðarþings. Við sameiningu
falla niður bein félagsgjöld til
núverandi búgreinafélaga og eitt
félagsgjald verður greitt til BÍ.
Ætlast er til að félagsmenn skrái
veltu búa sinna með reglubundnum
hætti og geri grein fyrir veltu eftir
búgreinum.
Með þessum aðgerðum er BÍ
að bregðast við þeim breytingum
sem starfsumhverfi samtakanna
kallar eftir. Með þessu verði aukinn
slagkraftur bæði einstakra félaga
og heildarsamtakanna þannig að
BÍ geti sem öflugt félag bænda,
staðið vörð um hag þeirra og verið
í virkum tengslum við neytendur
og stjórnvöld.
Stjórn Bændasamtaka Íslands
Öflugt félag bænda
– í virkum tengslum við neytendur og stjórnvöld
Mikilvægustu áhersluþættir og verkefni BÍ til næstu ára
Oddný Steina Valsdóttir.