Bændablaðið - 17.12.2020, Blaðsíða 74

Bændablaðið | Fimmtudagur 17. desember 202074
Jólaplatti
með köldum réttum
Búið til smárétt til dæmis með
sinneps-, hunangs- og dillsósu,
sýrðri agúrku og soðnu eggi.
Til að gera smárétti með roastbeef,
gröfnum eða reyktum laxi – bætið
síðan við heimalöguðu meðlæti þótt
þið kaupir próteinið tilbúið.
Bætið dilli við súrar gúrkur,
laxakavíar, gráðosti, rækjum,
kapers – leyfið gestum ykkar að
setja saman sína köldu smárétti.
Notið hugmyndaflugið eða það
meðlæti sem er til.
Mögulegt hráefni
› 500 g roastbeef nautakjöt og
skorinn lax
› Nóg af hrökkbrauði, dökku
rúgbrauði eða súrdeigsbrauði
› 4 harðsoðin egg, skræld og skorin
› 4 radísur, smátt skornar
› Piparrótarkrem
› 200 g sýrður rjómi eða kotasæla
› 2 msk. piparrótarmauk eða rifin
piparrót
› 2 msk. saxað dill
› Sinneps-, hunangs- og dillsósa
› 2 msk. hunang
› 1 msk. dijon sinnep
› 1 msk. rauðvínsedik
› 1 msk. fínt skorið dill
› 3 msk. extra virgin ólífuolía
› Sýrðar gúrkur
› 1 agúrka, smátt skorin
› 100 ml hrísgrjónaedik
› 2 msk. hrásykur
› 1 tsk. sjávarsalt
Aðferð
1. Þeytið allt saman fyrir
piparrótarjómann. Þeytið
innihaldsefnin saman fyrir
sinnepið, hunangið og
dillsósuna. Fyrir sýrðu gúrk-
urnar eru gúrkurnar settar í
hrísgrjónaedikið, sykurinn og
sjávarsaltið og sett í kæli í 30
mínútur. Síðan er þetta sigtað.
2. Til að bera fram skaltu setja á
disk skorið kjöt og fisk, brauð,
álegg og meðlæti og láta fólk
gera sinn kalda rétt. Gott í
ljósi þess að sóttvarnir eru í
aðalhlutverki þannig að gott er
að skammta allt á kaldan disk,
hver fyrir sig.
Gljáður kalkúnn með
fersku rósmaríni og
apríkósum
Einföld, falleg og girnileg uppskrift.
Bragðmikið, ferskt rósmarín og
sætur apríkósugljái skapa fullkomna
áferð fyrir kalkún.
Fyrir marga er uppáhaldstími
ársins þegar líður að jólunum. Allt
andrúmsloftið á þessum árstíma
er svo yndislegt. Gaman að finna
uppskriftir fyrir hátíðarmatinn, hvort
heldur fyrir jól eða áramót.
Ferskt rósmarín er hin fullkomna jurt
til að krydda sætan gljáann.
Þessi uppskrift er mjög auðveld og
þarf aðeins tvö innihaldsefni fyrir
gljáann.
Samsetningin af apríkósum og
rósmaríni gefur kalkúninum ljúf-
fengan og sætan.
Það er fallegur aðalréttur til að
bera fram á hátíðum og fjölskyldu-
samkomum.
Fyrir þessa uppskrift þarftu aðeins:
› 1 stk. kalkúnn eða bringur
› 500 g smjör
› salt
› pipar
› 1 krukka apríkósusulta
› og 5 greinar ferskt rósmarín
Ábending: Ferskt rósmarín virkar
best í þessari uppskrift en notið
þurrkað ef ekki fæst ferskt.
Aðferð
Hitið ofninn í 175 gráður.
Settu kalkúninn á steikarpönnu eða
á grind yfir pönnu og þurrkaðu með
eldhúspappír.
Penslið bræddu smjöri yfir allan
kalkúninn og kryddið með salti og
pipar.
Færið kalkúninn í ofninn. Steikið
fram að síðasta hálftíma eða þar
um bil. Eða þar til kjarnhiti nær 55
gráðum í kjarna því við viljum enda í
70 gráðum, svo ekki verði kalkúnninn
þurr. Því skiptir máli hvort notaður
er heill kalkúnn eða bringur upp á
eldunartímann, stærri fugla er betra
að leyfa að eldast lengur við lægri hita
og svo brúna í endann með gljáanum.
Venjulega myndirðu steikja í 15
mínútur á hver 500 g ef kalkúnninn
þinn er ófylltur. Ef kalkúnninn þinn
er fylltur skaltu steikja í 20 mínútur
á hver 500 g, en kjötmælir er góð
fjárfesting því kjötið er töluvert dýrara
en ódýr kjötmælir.
Á meðan kalkúnninn er að steikjast,
blandið saman aprikósusultu og gróft
söxuðu rósmaríni.
Gljáinn er síðan penslaður á
kalkúnabringuna.
Þegar um það bil hálftími er eftir af
eldunartímanum skuluð þið afhjúpa
kalkúninn og pensla á gljáann. Haldið
áfram að steikja þar til kalkúnninn
er tilbúinn. Ef kalkúnninn byrjar að
brúnast áður en eldunartíminn er
búinn setjið þið álpappír yfir hann.
Kalkúnninn er tilbúinn þegar hitastigið
nær 70 gráðum í miðju kalkúnsins –
og mælirinn snertir ekki bein.
Látið kalkúninn hvíla í að minnsta
kosti 20 mínútur áður en hann er
skorinn niður.
Berið fram til dæmis með spergilkáli
og sætum kartöflum.
Skreytið með auka fersku rósmaríni,
sneiðið og berið fram.
Algengar spurningar
Hvernig heldurðu kalkún
safaríkum?
Þú getur gert saltpækil einni nóttu
áður en þú steikir hann til að hjálpa
til við að loka inni raka. Sumir kjósa
að bæta vatni í botn steikarpönnunnar
og ausa yfir reglulega.
Af hverju setur þú smjör á
kalkún?
Að nudda kalkún með smjöri eða olíu
áður en hann er steiktur mun gefa þér
fallegan gullinn lit og stökkt skinn.
Eldar þú kalkún með lokið á
eða af?
Þú ættir að hylja kalkún meðan þú
steikir hann meirihluta tímans. Taktu
lokið af kalkúninum í lok steiktímans
til að hjálpa við að brúna skinnið.
Hasselback sætar kartöflur
með hvítlauks-jurtasmjöri
Þessar Hasselback sætu kartöflur
eru mjúkar, bráðna í munni og fullar
af hvítlauks smjörbragði! Þær líta
frábærlega út fyrir sælkera yfir
hátíðir
› 4 miðlungs sætar kartöflur
› Jurtasmjör
› 2 msk. ólífuolía
› 6 msk. ósaltað smjör brætt
› 4 hvítlauksgeirar hakkaðir
› 1 msk. smátt skorin fersk steinselja,
ferskur graslaukur (hægt er að nota
þurrkaðar jurtir sem eru til við
höndina)
› 1 tsk. fínt saxað ferskt rósmarín
› 1/2 tsk. paprika og salt
› 1/4 tsk. pipar
› klípa múskat
Valfrjálst
› ostur, þunnskorinn
› sýrður rjómi
› geitaostur
› vorlaukur
Hitið ofninn í 210 gráður, takið
bökunarplötu með álpappír og
penslið með fitu.
Þvoið og þurrkið kartöflur. Skerið
þunnar raufar í toppinn á hverri
kartöflu en ekki alla leið niður í
gegnum kartöflurnar. Haldið hálfum
sentimetra eftir.
Hrærið saman öllu hráefninu í
jurtasmjörið. Penslið kartöflurnar út
um allt (að botninum meðtöldum)
og á milli sneiðanna með hálfum
skammti af smjörinu. Ekki þarf
að vanda sig of mikið á þessum
tímapunkti.
Bakið sætar kartöflur á bökunarplötu
í 40 mínútur og takið þær síðan úr
ofninum. Hitið aftur smjör ef nauðsyn
krefur og penslið svo restinni af
smjörinu yfir sætu kartöflurnar, þar
á meðal inn í raufarnar.
Setjið aftur í ofninn og bakið í aðrar
10–20 mínútur eða þar til miðju
kartöflusneiðarnar eru mjög mjúkar.
Penslið sætar kartöflur með einhverju
af smjörinu sem safnast hefur fyrir
neðst á pönnunni. Kryddið með
viðbótarsalti og pipar eftir smekk.
Berið fram með sýrðum rjóma eða
geitaosti.
Valfrjálst: Þegar kartöflur eru
fulleldaðar, fjarlægðu þá úr ofni og
dreifðu ostinum jafnt á milli nokkurra
kartöflusneiða. Setjið kartöflur aftur
í ofninn og eldið rétt þar til ostur er
bráðnaður, 3–5 mín. í viðbót.
Ábendingar fyrir sætar kartöflur:
Það eru komnar margar tegundir
af sætum kartöflum og eru bláar
flokkaðar sem ofurfæða, kartöflurnar
þínar gætu verið hvítar að innan!
Kaupið sætar kartöflur sem eru
svipaðar að stærð svo þær eldist jafnt.
Skrúbbið hýðið á kartöflunum vegna
þess að gestir eru meira en líklegir til
að borða hýðið – við viljum ekki hafa
sand í tönnunum.
Þurrkið kartöflurnar vel eftir þvott,
annars verður hýðið ekki eins stökkt.
Ekki sneiða kartöflurnar alla leið í
gegnum kartöfluna. Sumum finnst
gott að leggja kartöfluna sína á milli
pinna sem koma í veg fyrir að þið
ristið alla leið í gegnum kartöfluna.
Eftir að kartöflurnar eru eldaðar getið
þið bætt sneiðum af osti eða áleggi á
þær og hitað þar til osturinn bráðnar.
HÁTÍÐARMATURINN Bjarni Gunnar Kristinsson matreiðslumeistari
Jólalegir smáréttir
og gljáður kalkúnn
J ól og áramót eru á næsta leiti. Hér eru nokkrar girnilegar hátíðaruppskriftir úr smiðju matreiðslumeistara Bændablaðsins og heilræði sem gott getur verið að grípa til á lokametrunum í undirbúningnum.