Bændablaðið - 17.12.2020, Blaðsíða 67

Bændablaðið | Fimmtudagur 17. desember 2020 67
LESENDABÁS
Riðuveiki blossar upp að nýju
Nú á haustmánuðum var staðfest
riðuveiki á nokkrum sauðfjár­
búum í Skagafirði. Við finnum öll
til með þeim bændum sem lenda
í áfalli sem þessu, áfallið er bæði
tilfinningalegt sem og fjárhagslegt.
Samkvæmt reglugerð þarf að
skera niður allt búfé þar sem
riða hefur komið upp og má því
segja að fótunum sé kippt undan
ævistarfi þeirra bænda sem lenda
í þessum hremmingum. Fyrir
utan að missa allt sitt fé þurfa
bændur einnig að rífa allt innan
úr fjárhúsum, sótthreinsa og skipa
um jarðveg, það er mikil og erfið
vinna fram undan.
Tilfinningalegt tjón bænda verður
seint bætt en ríkið hefur og þarf að
stíga inn í og koma til móts við
þá aðila sem hafa misst allt sitt fé
vegna riðu. Nú stendur yfir vinna
við að reikna bætur sem bændur í
Skagafirði fá greiddar úr ríkissjóði
en frummat hefur farið fram vegna
áætlaðs kostnaðar bóta. Áætlað er
að heildarbætur muni nema um 200
millj. kr. sem fyrirhugað er að verði
mætt með sérstöku viðbótarframlagi
úr ríkissjóði.
Fyrirbyggjandi ráðstafanir
Þegar þessi alvarlega staða
kom upp í Skagafirði innti ég
landbúnaðarráðherra eftir svörum
hvort búið væri að móta stefnu
varðandi rannsóknir á fyrirbyggjandi
ráðstöfunum vegna riðuveiki í
sauðfé hér á landi. Samkvæmt
upplýsingum frá ráðherra er
hafin vinna í atvinnuvega- og
nýsköpunarráðuneytinu í samvinnu
við Matvælastofnun við að meta og
endurskoða reglur og stjórnsýslu
hvað varðar málefni riðuveiki,
varnalínu búfjár, bótafyrirkomulags
vegna búfjársjúkdóma og
niðurskurðar auk endurskoðunar á
regluverki dýraheilbrigðis. Ég fagna
því að rannsóknir á fyrirbyggjandi
ráðstöfunum gegn riðuveiki sé hluti
af þeim þáttum sem eru til skoðunar
og þá sérstaklega að tekið verði til
skoðunar hvort til staðar séu aðrar
aðgerðir sem feli í sér minna inngrip,
röskun og kostnað en þær aðgerðir
sem gripið hefur verið til undanfarna
áratugi ef riðuveiki hefur greinst í fé.
Smit getur borist úr jarðvegi
þar sem fé hefur verið urðað
Riða er bráðsmitandi og því þarf að
huga vel að því hvernig smitað fé er
urðað, dæmi er um að smit hafi borist
úr jarðvegi þar sem riðuveikt fé hefur
verið urðað. Samkvæmt reglugerð
á að farga riðusmituðum úrgangi
með brennslu. Riðusmitið sem
greindist í Skagafirði nú í haust var
gríðarlega umfangsmikið og magn
úrgangs sem til féll við niðurskurð
var meira en tiltækur brennsluofn
réð við. Vegna þessara sérstöku
aðstæðna var í samráði atvinnuvega-
og nýsköpunarráðuneytisins,
umhverfis- og auðlindaráðuneytisins,
Matvælastofnunar og Umhverfis-
stofnunar tekin ákvörðun um að
urða það magn sem ekki var unnt
að brenna. Úrgangur var urðaður á
aflögðum urðunarstað í nágrenni við
þau sauðfjárbú þar sem framkvæma
þurfti niðurskurð vegna riðuveiki.
Þessi staða sem þarna kom upp kalla
á skoðun á því hvort nauðsynlegt
sé að tryggja að fyrir hendi séu
innviðir sem gera þar til bærum
yfirvöldum kleift að fara að reglum
við eyðingu á úrgangi sem þessum.
Auk þess verður að tryggja eftirlit
með urðunarstöðum lengur en nú ert
gert ráð fyrir því þessi óboðni gestur
getur legið í leyni í marga áratugi.
Viðbragðsáætlanir alvarlegra
búfjársjúkdóma
Nauðsynlegt er að hafa viðbragðs-
áætlanir á hreinu vegna alvarlegra
búfjársjúkdóma. Við vitum aldrei
hvar eða hvenær þeir banka upp
á. Matvælastofnun heldur utan
um viðbragðsáætlun við helstu
dýrasjúkdómum. Í áætluninni er að
finna það ferli sem unnið er eftir
við uppkomu þeirra sjúkdóma sem
áætlunin tekur til. Ákvarðanir um
aðgerðir byggjast á fjölmörgum
þáttum sem geta verið ólíkir í
hverju tilfelli, leiðbeiningar um
viðbrögð eru sem betur fer í
stöðugri endurskoðun og miðað er
að því að þeim fjölgi jafnt og þétt.
Matvælastofnun heldur reglulega
viðbragðsæfingar til þess að kanna
og aðlaga viðbragðsáætlanir. Það er
mikilvægt að byggja upp þekkingu
og viðhalda henni til að takast á við
margslungnar hættur sem geta læðst
upp að okkur.
Halla Signý Kristjánsdóttir
þingmaður
Framsóknarflokksins
Halla Signý Kristjánsdóttir.
Jöfnunarsjóður á ekki að greiða
kröfu Reykjavíkurborgar
Sveitarstjórnarfólk sinnir verk­
efnum sínum að jafnaði af kost­
gæfni og gætir þess að verja
hagsmuni síns sveitarfélags. Ef
upp kemst að sveitarstjórnarfólk
hafi látið hjá líða að sinna þessu
hlutverki sínu þarf að athuga af
hvaða hvötum slíkt áhugaleysi er
runnið og hvaða skaða það hefur
valdið íbúum sveitarfélagsins.
Eins og öðru sveitarstjórnarfólki
ber borgarfulltrúum að gæta
hagsmuna Reykvíkinga, stofnana
borgarinnar og hagsmuna allra
barna í Reykjavík.
Má útloka eitt sveitarfélag?
Það er á þessum grunni sem
Reykja víkurborg íhugar nú að
höfða mál á hendur ríkinu vegna
reglna um úthlutun úr Jöfnunar-
sjóði sveitarfélaga. Samkvæmt
þeim reglum sem ríkið setur er
Reykjavíkurborg útilokuð frá
því að vera metin eftir sömu
úthlutunarreglum og önnur
sveitarfélög, án lagastoðar. Málið
snýst því um sanngirni, hvort það
megi útiloka eitt sveitarfélag á þeirri
forsendu einni að sveitarfélagið sé
Reykjavík.
Öll sveitarfélög á Íslandi, nema
Reykjavík fá t.a.m. greiðslur úr
Jöfnunarsjóði vegna barna af
erlendum uppruna til að styðja
við mikilvæga íslenskukennslu
í grunnskólum. Meðal þeirra
sveitarfélaga sem fá þaðan greiðslur
eru stór og stöndug sveitarfélög
sem fullnýta ekki tekjustofna sína.
Önnur sveitarfélög geta því lækkað
útsvar í krafti þess að fá hlutdeild
af útsvarsgreiðslum Reykvíkinga.
Reykjavík sér ekki eftir
greiðslum í Jöfnunarsjóð
Reykjavík greiðir meira í
Jöfnunarsjóð en sveitarfélagið fær til
baka og sér ekki eftir þeim greiðslum,
enda skiljum við mikilvægi þess að
styðja við þau sveitarfélög sem þess
þurfa, til að halda uppi nauðsynlegri
grunnþjónustu um allt land. Þegar
reglurnar hins vegar snúast ekkert
um hver þarf og hver ekki, heldur
bara um hvort sveitarfélagið heitir
Reykjavík eða ekki, þá teljum við
þær hvorki réttlátar né sanngjarnar.
Er hægt að leysa
málið á annan hátt?
Við, borgarfulltrúar Reykjavíkur,
höfum að undanförnu fengið
áskoranir nokkurra sveitarfélaga um
að leysa ágreining sinn við ríkið með
öðrum hætti en með málshöfðun.
Það hefur borgin reynt, án árangurs.
Eftir bréfaskriftir við ríkið í rúmt ár,
þar sem ekki hefur orðið við óskum
borgarinnar um viðræður, virðast
aðrar leiðir ekki færar.
Ekki krafa á Jöfnunarsjóð
Það er engum blöðum um það
að fletta að krafan beinist ekki
gegn Jöfnunarsjóði sveitarfélaga
heldur ríkissjóði. Það er ekki krafa
Reykjavíkurborgar að önnur sveitar-
félög eigi að greiða þá kröfu með
lægri framlögum úr sjóðnum eða
endurgreiðslum.
Það er skiljanlegt að sveitarfélög
um land allt óttist, fari svo að
Reykjavíkurborg vinni dómsmálið,
að ríkið muni ganga á sjóði
Jöfnunarsjóðs til að greiða skuldir
sínar. Það hefur ríkið gert áður, gegn
mótmælum sveitarfélaga. En ríkið á
ekki að geta komist upp með að kúga
sveitarfélög til hlýðni, til að þau þori
ekki að leita réttlætis gegn ríkinu
fyrir dómstólum. Ef ríkið ætlar að
nota vald sitt til að sækja fjármuni í
Jöfnunarsjóð, kallar það á sérstaka
ákvörðun ríkisins sem sveitarfélögin
þurfa að standa saman gegn.
Jöfnunarsjóður er lögvarin framlög
til sveitarfélaga en ekki sjóður sem
ríkið getur gengið í að vild.
Best hefði verið að leysa málið í
viðræðum við ríkið. En ríkið hefur
ekki gefið okkur annan kost. Það
er því rétt að fjarlæga pólitíkina í
málinu og láta dómstóla úrskurða.
Það mun tryggja réttlæti og
sanngjarna niðurstöðu.
Þórdís Lóa Þórhallsdóttir,
formaður borgarráðs
Þórdís Lóa Þórhallsdóttir.
Það eru að koma jól. Og eins
og alltaf fyrir jólin síðustu ár, í
ati þingsins, verður mér hugsað
til þess þegar dýralæknirinn
Sigurður Ingi fékk símtal seint
að kvöldi aðfangadags um að
lítil tík ætti í erfiðleikum með
fæðingu. Á þessum tíma var ég
ekki með fullkomna aðstöðu
fyrir skurðaðgerðir þannig að
ég bað fólkið um að koma með
hundinn heim til mín. Síðar
um nóttina framkvæmdi ég
keisaraskurð á tíkinni sem
fæddi heilbrigða hvolpa. Þessi
minning frá jólanótt er mér
alltaf kær.
Það líður að lokum þessa árs,
sem betur fer, myndi einhver
segja. Það er ljóst að það verður
lengi í minnum haft. Ekki hefur
aðeins geisað heimsfaraldur
heldur hafa náttúruöflin verið
okkur erfið; síðasti vetur með sín
vályndu veður og jarðskjálftar
sunnanlands og norðan. Maður
finnur fyrir þreytu í kringum
sig og sér á samfélaginu að
fólk er komið með nóg af þessu
ástandi. Það er skiljanlegt. Maður
finnur til með þeim sem hafa
misst ástvini og strítt við erfið
veikindi og þeim sem hafa misst
vinnuna vegna faraldursins. Við
í ríkisstjórninni höfum lagt mikla
áherslu á að milda höggið með
fjölbreyttum aðgerðum eins
og hlutabótaleiðinni, lengingu
tekjutengdra atvinnuleysisbóta,
viðspyrnustyrkja og svo mætti
lengi telja. Og áfram munum við
leita leiða til að brúa bilið þangað
til bóluefni tryggir hjarðónæmi
þjóðarinnar. Þegar því verður náð
hef ég trú á því að efnahagslífið
nái hröðum bata. Verkefnið er,
eins og ég hef áður sagt, að standa
vörð um störf og skapa störf.
Atvinna, atvinna, atvinna.
Þótt ég sé kannski ekki mjög
aldraður maður, hef ég lifað
þá tíð að horfa upp á íslenskt
efnahagslíf rísa og hníga til
skiptis. Það mun halda áfram.
En ég er búinn að átta mig á því
að það er beinlínis óskynsamlegt
að treysta of mikið á eitthvað
eitt. Við þurfum fjölbreytt
atvinnulíf. Við þurfum að styðja
við nýjar greinar en hlúa áfram
að rótgrónari atvinnuvegum.
Eitt á ekki að útiloka annað. Við
verðum að byggja á samvinnu,
málamiðlunum og árangri. Við
finnum leiðir.
Mér þykir það augljóst að
styðja verður dyggilega við
íslenska matvælaframleiðslu,
hvort heldur hún felst í því að
yrkja jörðina, rækta búpening
eða veiða eða ala fisk. Það
er mikilvægt að standa vörð
um matvælaöryggi og þá
framleiðslu sem er hér á landi.
Það er ekki síður mikilvægt að
við breikkum þann grundvöll
sem verðmætasköpun á Íslandi
stendur á.
Við þekkjum öll mikilvægi
ferðaþjónustunnar fyrir atvinnu
um allt land. Hún er augljóslega
lykillinn að hraðri viðspyrnu.
Við sáum það í ferðum okkar
um landið í sumar hversu
metnaðarfull uppbygging
ferðaþjónustunnar hefur verið.
Nú standa flest hótel tóm og
tækifæri þeirra sem störfuðu í
ferðaþjónustu fá og jafnvel engin.
En, og þetta er mikilvægt en, allir
þeir glæstu innviðir sem byggðir
hafa verið upp, hvort heldur í
samgöngum eða gistingu, öll sú
þekking sem ferðaþjónustufólk
hefur öðlast og síðast en ekki síst
náttúran, landið sjálft, er enn til
og bíður þess að ferðalangar leggi
leið sína að nýju til okkar. Því
hingað mun fólk vilja koma. Þá
mun aftur lifna yfir landinu.
Við eigum eftir að minnast
þessara jóla lengi vegna þeirra
sérstöku aðstæðna sem við búum
við. Veturinn verður erfiður fyrir
marga en með krafti samfélagsins,
með krafti samvinnunnar þá mun
hann verða auðveldari. Og eftir
vetur kemur vor og þá verðum
við vonandi aftur farin að faðma
fólkið okkar og getum horft
grímulaus fram á veginn.
Ég óska þér, lesandi góður,
gleðilegra jóla.
Sigurður Ingi Jóhannsson,
formaður Framsóknar
og samgöngu- og
sveitarstjórnarráðherra
Jólakveðja frá Framsókn
Það var ánægjulegt að vígja nýja reiðbrú á Akureyri í júní síðastliðnum
á einstaklega fallegum degi.
Sigurður Ingi Jóhannsson
Gleðileg jól og þökk fyrir
samfylgdina á árinu
Bændablaðið