Morgunblaðið - 25.06.2020, Blaðsíða 66

66 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JÚNÍ 2020
VIÐ LEITUM AÐ
LISTAVERKUM
Áhugasamir geta haft samband í
síma 551-0400
ERUM AÐ TAKA Á MÓTI VERKUM Á NÆSTA LISTMUNAUPPBOÐ
Rauðarárstígur 12-14 · 105 Reykjavík · sími 551 0400 · www.gallerifold.is
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Á sýningunni Allt sem sýnist – raun-
veruleiki á striga 1970-2020, sem
verður opnuð á Kjarvalsstöðum
klukkan 20 í kvöld, fimmtudag, má
sjá forvitnilegt yfirlit verka íslenskra
myndlistarmanna sem síðustu hálfa
öld hafa gert raunveruleikann að
yrkisefni. Sýningin spannar hálfrar
aldar sögu íslenskra raunsæis-
málverka og átján listamenn eiga þar
verk. Þau eru afar fjölbreytileg í
nálgun og efnistökum en listamenn-
irnir eru Eggert Pétursson (1956),
Eiríkur Smith (1925-2016), Erla S.
Haraldsdóttir (1967), Erró (1932),
Guðjón Ketilsson (1956), Gústav Geir
Bollason (1966), Hallgrímur Helga-
son (1959), Helena Margrét Jóns-
dóttir (1996), Hlaðgerður Íris
Björnsdóttir (1970), Hringur Jó-
hannesson (1932-1996), Karl Jóhann
Jónsson (1968), Kristinn Guðbrandur
Harðarson (1955), Ragnhildur Jó-
hannsdóttir (1977), Sara og Svanhild-
ur Vilbergsdætur (1956 og 1964), Sig-
tryggur Bjarni Baldvinsson (1966),
Þorri Hringsson (1966) og Þura -
Þuríður Sigurðardóttir (1949).
Helen Margrét er yngst í hópnum,
hún útskrifaðist úr Listaháskóla Ís-
lands í fyrra, en elstu verkin eru eftir
Hring, Erró og Eirík Smith – máluð
á 8. og 9. áratug síðustu aldar. Sýn-
ingastjórar eru þau Edda Halldórs-
dóttir og Markús Þór Andrésson og
segja þau sýninguna varpa ljósi á
þann rauða þráð „sem raunsæislegt
stílbrigði er í listasögunni í hálfa öld,
stundum vinsælt, stundum hallæris-
legt. Listamenn týna sér í hand-
bragðinu og er sýningin kjörið tæki
færi til að velta fyrir sér aðferða-
fræði, viðfangsefnum og forsendum
listamannanna hvort sem verkin til-
heyra ljósmynda-, töfra- eða ofur-
raunsæi.“
Viðvarandi viðfangsefni
Markús Þór segir að þegar þau
sýningarstjórarnir hófust handa við
að velja verk á þessa raunsissýningu
hafi hann talið það frekar einfelt
verkefni en sú hafi alls ekki verið
raunin. „Mér fannst þetta vera miklu
fjölbreytilegra svið en ég satt best að
segja átti von á, enda koma lista-
mennirnir að verkunum úr ólíkum
áttum,“ segir hann.
Mestmegnis eru sýnd málverk á
striga, auk nokkurra teikninga. Upp-
hafið er um 1970, þegar áhrif pop-
listar berast til landsins. „Þá sneri
Eiríkur Smith við blaðinu og fór frá
abstraktinu í þetta, Hringur fór að
mála nærumhverfi og manngerða
hluti, og Erró hafði þá horfið frá
frumsömdum súrrealískum verkum
yfir í að kópíera úr öðrum miðlum
eins og mikið var gert í poppi.“
Markús Þór ítrekar að þótt hvat-
inn að raunsæishreyfingunni sem fór
þá af stað hafi verið í erlendum pop-
listaráhrifum þá hafi það ekki verið
hinn kaldi stíll sem tíðkaðist í Banda-
ríkjunum, heldur voru menn hlýrri
hér og með persónulegra myndmál
og pensilskrift.
Þegar litið er til níunda áratugsins
þegar nýja-málverkið svokallaða sló í
gegn, þá sýndu líka margir listamenn
há-raunsæisleg málverk, að sögn
Markúsar. „Fáir dvöldu þó lengi við
þetta þá en þegar kom fram á tíunda
áratuginn komu aðrir fram, eins og
Eggert Pétursson og Þorri Hrings-
son. Og það hefur haldið áfram á 21.
öldinni, með sterkum listamönnum
sem vinna á þessum forsendum.
Raunsæið hefur því verið viðvarandi
viðfangsefni margra listamanna hér,
allt frá um 1970 til samtímans, eins
og hér má sjá,“ segir hann og lítur í
kringum sig þar sem verið er að setja
verkin upp.
Ólíkir flokkar verka
„Við flokkum sýninguna gróft eftir
innbyrðis tengingum,“ segir Markús
Þór. „Í miðjum salnum er náttúru-
skoðun þar sem verk feðganna
Hrings og Þorra eru sem rauður
þráður, í öðrum enda salarins er svo
portrettið, mannamyndir, þá er það
endurvinnslan í hinum endanum, þar
sem unnið er áfram með gamalt efni,
og svo er það frásögn. Kristinn G.
Harðarson notar málverk til dæmis
sem tól í frásagnarlist sinni.
Loks er viss abstraksjón, þar sem
listamenn vinna mjög markvisst með
mörk abstraksjónar og realisma, eins
og Helena Margrét sem er yngst
listamannanna.“
Markúr Þór bendir að lokum á að
raunsæisverk hafa iðulega verið
mjög vinsæl. Til að mynda hafi verk
Eiríks Smith ekki slegið í gegn fyrr
en hann sneri frá abstraktinu og þá
séu landslagsmyndir Þorra Hrings-
sonar mjög vinsælar í dag. „Það er
mjög margt forvitnilegt og í raun
ólíkt að skoða hér,“ segir hann að
lokum um verkin á sýningunni.
Ólíkir heimar raunsæisverkanna
 Á sýningunni Allt sem sýnist sem verður opnuð á Kjarvalsstöðum í kvöld eru myndverk eftir 18
íslenska raunsæislistamenn frá síðustu fimmtíu árum  „Margt forvitnilegt og mjög ólíkt að skoða“
Samstarfsverk Garðveislan, stórt málverk eftir systurnar Söru og Svan-
hildi Vilbergsdætur, málað 2013. Þær hafa málað fjölda verka saman.
Vatnsflötur Verki eftir Sigtrygg
Bjarna Baldvinsson komið fyrir.
Morgunblaðið/Einar Falur
Ásjónur Sýningarstjórinn Markús Þór við verk eftir Þorra Hringsson.
Hér heima er heiti sýningar á verk-
um eftir Jóhannes S. Kjarval sem
verður opnuð í austursal Kjarvals-
staða í kvöld klukkan 20. Á sýning-
unni eru bæði olíumálverk og teikn-
ingar sem sýna íslenskt landslag í
þeim fjölmörgu birtingarmyndum
sem Kjarval túlkaði, bæði verk frá
því snemma á ferlinum sem sjaldan
sjást opinberlega sem og önnur víð-
kunn og dáð. Á síðustu sýningu með
verkum Kjarvals voru verk sem
hann skapaði erlendis en hér er ís-
lenskt landslag.
Í upplýsingum frá Listasafni
Reykjavíkur segir að á sýningunni
gefist gott tækifæri til að kynnast
mörgum lykilverkum frá ferli lista-
mannsins og fá innsýn í þróun
landslagsverka hans. Þá er sýnt
nýjasta Kjarvals-verkið í safneign
Listasafns Reykjavíkur, Svína-
hrauns-málverk, sem safnið festi
kaup á nýverið.
Listasafn Reykjavíkur
Klassík Snjór og gjá (Vetrarmynd frá Þingvöllum), eftir Kjarval frá 1954.
Úrval af íslensku
landslagi eftir Kjarval