Morgunblaðið - 29.10.2020, Síða 47

ekki á hjá fisksalanum. Kol-
munninn smakkaðist ljómandi
vel að ekki sé minnst á snarpa
langhala.
Jakob vísaði alltaf til sætis við
matarborð hvort heldur það var í
Nökkvavoginum eða í sælureit-
num í Sunnuhlíð. Þar var kyrrð
og næði, Jakob ræktaði garðinn
sinn, gróðursetti og hlúði að
trjám. Þegar gesti bar að garði
átti Jakob það til að flagga hin-
um og þessum þjóðfánum allt
eftir gestum eða geðþótta. Það
virtist af nógu að taka.
Jakob var afskaplega hægur
og ljúfur í viðkynningu og með
góða kímnigáfu. Hann sagði okk-
ur að á námsárunum í Glasgow
hefðu Skotar átt það til að kalla
hann „eskimo“ en hættu því
snarlega þegar hann fór að kalla
þá „natives“. Honum lá ekki hátt
rómur en hann gat byrst sig. Í
umræðuþætti í sjónvarpi um
sjávarútvegsmál á síðustu öld
hvessti Jakob sig hressilega við
andmælanda sem honum fannst
ekki hafa nægjanlega þekkingu á
málefninu. „Þú hefur aldrei mig-
ið í saltan sjó,“ sagði þessi prúði
embættismaður í beinni útsend-
ingu með raddblæ og styrkleika
sem tók af allan vafa að Jakobi
þætti ekki mikið til málflutnings-
ins koma. Þá var gaman að sitja
fyrir framan sjónvarpið.
Jakob var frá Neskaupstað,
sem fyrir okkur er framandi
staður. Á þeysireið um landið í
sumar heimsóttum við bæinn og
hugsuðum til Jakobs og viti
menn, á safni bæjarins sáum við
bæði hinn ljúffenga snarpa lang-
hala og mynd af Jakobi frá því á
unglingsárum. Hann var þar í
hópi ungmenna úr bænum
prýddur embættistáknum bind-
indismanna. Hann hafði lítið
breyst - svipurinn og brosið það
sama, hann hafði bara elst með
glæsibrag.
Jakob var fagmaður, sérfróð-
ur um síld og uppsjávarfiska og
gegndi trúnaðar- og ábyrgðar-
störfum bæði innanlands sem ut-
an. Hann var virtur fræðimaður
og hlaut fjölda heiðursviður-
kenninga. Nú kveðjum við heið-
ursmanninn og ljúflinginn og
þökkum samfylgdina. Blessuð sé
minning Jakobs Jakobssonar,
mannsins sem taldi fiskana í
sjónum.
Lovísa Kristjánsdóttir
Mímir Arnórsson
Jakob Jakobsson var áhrifa-
valdur í mínu lífi. Kynni okkar
hófust er ég var sumarstarfs-
maður á Hafrannsóknastofnun
árið 1976 en Jakob var þá að-
stoðarforstjóri. Undir haust kall-
aði hann mig til sín og spurði
hvað ég hygðist gera næsta vet-
ur. Ég sagðist stefna á doktors-
nám við háskólann í Aberdeen en
væri ekki búinn að fá svar við
umsókn minni. Jakob sagði þá að
skoskur fyrrverandi kollegi sinn
við síldarrannsóknir væri nú
prófessor við skólann og að rétt-
ast væri að hringja í hann til
þess að komast að því hvað tefði
afgreiðslu umsóknarinnar. Síðan
hringdi hann og fékk þá skýr-
ingu að beðið væri eftir umsögn
frá tilteknum meðmælanda. Jak-
ob sagðist þá tilbúinn til þess að
gefa hinum unga námsmanni sín
bestu meðmæli og hvatti til þess
að hann fengi skólavist. Fáeinum
dögum síðar barst bréf að utan
um að ég gæti hafið nám þá um
haustið. Þessi samskipti lýsa
þeim eiginleikum Jakobs sem ég
kynntist aftur og aftur er ég
starfaði með honum síðar á lífs-
leiðinni. Hann var fljótur að taka
ákvarðanir, smáatriði voru ekki
að þvælast fyrir honum og hann
lét verkin tala. Er ég kom heim
frá námi stuðlaði Jakob að því að
ég var ráðinn á Hafrannsókna-
stofnun og nokkrum árum síðar
réð hann einnig til stofnunarinn-
ar ungan stærðfræðing sem síð-
ar varð konan mín.
Á árum Jakobs sem forstjóri
Hafrannsóknastofnunar starfaði
ég mjög náið með honum og þar
bar aldrei skugga á. Það var
þægilegt að vinna með Jakobi og
hann sýndi mér ávallt mikið
traust. Þá myndaðist einnig sönn
og dýrmæt vinátta milli Jakobs
og Margrétar og okkar Ástu og
urðum við tíðir gestir í Nökkva-
voginum og í sumarbústað
þeirra. Þau voru góðir gestgjafar
og gaman var að heyra Jakob
rifja upp ýmislegt frá síldarrann-
sóknum fyrri ára og segja sögur
af þekktum vísindamönnum sem
hann hafði kynnst og starfað
með. Jakob var ákaflega minn-
ugur, fróður og sagði skemmti-
lega frá.
Hafrannsóknastofnun efldist
mjög undir stjórn Jakobs og
varð ein virtasta stofnunin við
Norður-Atlantshaf á sviði haf- og
fiskirannsókna. Jakob var for-
stjóri á átakatímum og þurfti oft
að verja tillögur stofnunarinnar
gagnvart ráðamönnum og hags-
munaaðilum. Hann naut hins
vegar mikillar virðingar beggja
hópa og með dugnaði, þolinmæði
og lagni tókst honum oftast að ná
í gegn því sem að var stefnt. Sem
forstjóri var Jakob mikils metinn
meðal samstarfsmanna og hann
hafði lag á að fá þá til þess að
sameinast um brýn verkefni þar
sem sjálfbær nýting auðlinda Ís-
landsmiða var í fyrirrúmi.
Við Ásta þökkum Jakobi ára-
tuga samstarf, vináttu og tryggð
og sendum Margréti og fjöl-
skyldu innilegar samúðarkveðj-
ur.
Ólafur S. Ástþórsson.
Margs er að minnast þegar
vinur kveður. Jakob Jakobsson
var ungi, hlýlegi og skemmtilegi
kennarinn í skóla þar sem starfið
var í föstum skorðum. Á meðan
aðrir áminntu og fundu að ef
ekki var rétt að farið, leiðbeindi
Jakob með hægðinni og góðu
lundinni og sagði: „En elskurnar
mínar, svona á að gera …“ Í
miðjum febrúar minnti hann á að
vorið væri að koma.
Jakob unni átthögum sínum á
Norðfirði og taldi til frændsemi
allt að fimmta lið. Sjómennskan
var honum í blóð borin. Á síld-
veiðitímum var Jakob leiðtoginn,
óþreytandi leiðangursstjóri í
síldarleit, byggðri á djúpri þekk-
ingu og innsæi, í náinni sam-
vinnu við fjölda skipstjóra. Þar
myndaðist oft vinátta byggð á
gagnkvæmu trausti og virðingu.
Löngu síðar lágu leiðir saman
í gönguklúbbnum Fet fyrir fet.
Samferðin einkenndist af sömu
góðu lundinni. Hann fræddi og
hann gladdi. Hann dró fram
hæðamæli fyrir yngstu ferða-
langana þegar leiðin var ströng
fyrir litla fætur. Hann var ein-
stakur ferðafélagi. Jakobs verð-
ur ætíð minnst þegar góðs
manns er getið. Fari hann vel.
Kristín Bjarnadóttir.
Halldór S. Magnússon.
Þegar foreldrar mínir festu
kaup á gömlum sumarbústað í
Lækjarbotnum árið 1984 fengu
þau óvæntan kaupauka – ein-
staka nágranna og góða vini.
Vináttan hófst kvöld eitt þegar
eldri bræður mínir komu inn
hálfskelkaðir og hrópuðu „fylli-
byttur, fyllibyttur“! Þegar út var
farið til að gá hvað gengi á
mættu foreldrar mínir hjónunum
úr næsta bústað með hrífur á
lofti, hrópandi ókvæðisorð að
nokkrum mávum sem stóðu fyrir
árás á unga sem voru nýskriðnir
úr hreiðrinu.
Í kjölfarið fór ég að venja
komur mínar yfir í Sunnuhlíð til
Margrétar og Jakobs, og heim-
sóknirnar urðu margar, stundum
margar á dag. Þar eignaðist ég
líka nýja vinkonu, Jóhönnu, elsta
barnabarn þeirra. Þegar hún
flutti til Ameríku með foreldrum
sínum sá ég mér leik á borði og
spurði Jakob hvort hann vildi
ekki bara vera afi minn, ég ætti
jú engan slíkan og nú væri Jó-
hanna flutt! Hann samþykkti
ráðahaginn með bros á vör og
þar með var það frágengið. Ég
átti loksins afa!
Ljúfur, glaðlyndur, hæglátur
húmoristi og sögumaður. Þannig
minnist ég Jakobs. Hann og
Margrét hafa alla tíð verið mér
mikilvægar fyrirmyndir og ég
var lánsöm að fá að njóta svo
margra samverustunda með
þeim þegar ég var að alast upp.
Við systkinin vorum alltaf vel-
komin og aldrei var okkur sýnt
annað en einstök hlýja og virð-
ing. Mikið var spjallað um fugla,
mýs, blóm og tré.
Samband Jakobs og Mar-
grétar var einstakt og nú þegar
ég hugsa til baka skýtur upp
kollinum minning frá því fyrir
örfáum árum þegar ég skrapp
yfir í Sunnuhlíð síðdegis til að
heilsa upp á þau. Þá sátu þau úti
á palli, dreyptu á viskítári og
nutu þess svo innilega að sitja
saman í sólskininu í Sunnuhlíð.
Margréti og allri fjölskyldu
Jakobs votta ég mína innilegustu
samúð. Eftir sitja fjölmargar
minningar sem allar eru góðar.
Guðríður Lára Þrastardóttir.
Vísindamaður í fremstu röð í
heiminum á sínu sviði. Hygginn
og lipur embættismaður. Snarp-
ur og rökfastur málflytjandi.
Þetta eru stóru drættirnir í
þeirri mynd, sem ég á af Jakob
Jakobssyni.
Í dag fer hann sína hinstu för.
Þessir óvenjulega fjölþættu eig-
inleikar heyra allt í einu sögunni
til.
Vegir vísindamanna og stjórn-
málamanna liggja ekki alltaf
saman. Stærsta rannsóknastofn-
un landsins, Hafrannsóknastofn-
un, var starfsvettvangur hans.
Hún var kvikur hluti af þjóðlíf-
inu.
Af sjálfu leiddi að forstöðu-
maður Hafrannsóknastofnunar
var ekki aðeins í nánum
tengslum við atvinnugreinina,
sjómenn og útvegsmenn, heldur
einnig þá sem völdust til þess að
hafa forystu fyrir þeim pólitísku
ákvörðunum, sem mótuðu ís-
lenskan sjávarútveg inn á við og
út á við.
Atvikin höguðu því þannig að
vegir okkar sköruðust með þess-
um hætti í hartnær áratug. Það
voru miklir umbrotatímar. Þá
reyndi í raun og veru á hvort
hugmyndir um vísindalega
stjórn fiskimiðanna gætu flust úr
hátíðarræðum yfir í daglegan
veruleika.
Enn er fast greypt í minni
mitt þegar Jakob kom til mín
með þau tíðindi að í vændum
væru róttækustu tillögur um nið-
urskurð þorskveiða, sem sést
hefðu. Báðum var ljóst að við
yrðum að búa okkur undir að
jörðin myndi skjálfa.
Ég hygg að gæfa landsins hafi
þá oltið á því að í gegnum tíðina
hafði byggst upp traust milli vís-
indamanna Hafrannsóknastofn-
unar og forystumanna útvegs-
manna og sjómanna. Þeir voru
reiðubúnir að bera þunga bagga
og taka langtíma hagsmuni fram
fyrir skammtíma.
Þetta var einstakt. En það
þurfti meira til en alþjóðlega við-
urkenndar vísindalegar niður-
stöður. Hæfileiki Jakobs Jakobs-
sonar að mæla fyrir þeim á
einfaldan og skýran hátt með
krafti sannfæringarinnar var
ómetanlegur.
Á löngum starfsferli vísinda-
mannsins átti Jakob samstarf við
ráðherra úr öllum flokkum. Í
mikilvægum viðræðum við aðrar
þjóðir um fiskveiðiréttindi og yf-
irráð yfir fiskimiðunum var hann
haukur í horni þeirra allra. Þar
munaði Ísland oft um vísindalega
þekkingu hans og rökfimi.
Jakob Jakobsson var léttstíg-
ur og hæverskur í framgöngu.
Um leið var hann einbeittur,
hreinskilinn og heilsteyptur í öll-
um samskiptum. Það var auðna
að fá að starfa með manni, sem
gæddur var þessum kostum.
Á kveðjustund er gott að deila
þessum góðu minningum með
hlýjum kveðjum til þeirra sem
næst honum stóðu og sakna nú
sárast.
Þorsteinn Pálsson.
Jakob kom, að námi loknu, til
starfa hjá Atvinnudeild Háskól-
ans, síðar Hafrannsóknastofnun,
og varð fljótlega einn þekktasti
fiskifræðingur landsins. Jakob
vann aðallega við síldarrann-
sóknir og síldarleit og kom brátt
á góðu samstarfi við síldveiðisjó-
menn og útvegsmenn. Í löngum
og oft umfangsmiklum síldarleit-
arleiðöngrum var hann gjarnan í
talstöðvarspjalli við síldarskip-
stjóra og ræddi um síldargöngur
og veiðihorfur. Þá lagði allur
flotinn við hlustir og hlýddi á orð
fiskifræðingsins.
Jakob var aðstoðarforstjóri og
síðar forstjóri Hafrannsókna-
stofnunar frá 1975 til starfsloka.
Á þessum tíma kom hann að
ýmsum framfaramálum, svo sem
heildarskipulagi stofnunarinnar
og skipulagi verkefna. Setti hann
á stofn veiðiráðgjafarnefnd og
ýtti úr vör stofnmælingaleið-
öngrum. Hann gerði sér mjög vel
grein fyrir mikilvægi tölvuvæð-
ingar í rannsóknum. Auk þess
var hann mjög áhugasamur um
að tæknivæða stofnunina.
Jakob var mjög hreinskiptinn
og gat verið strangur, en samt
sanngjarn og góður stjórnandi.
Sem forstjóri naut hann virðing-
ar meðal aðila sjávarútvegsins
og ráðamanna þjóðarinnar.
Í góðra vina hópi var Jakob
hrókur alls fagnaðar og lagði
áherslu á að hans starfsfólki liði
vel.
Hvíl í friði.
Gunnar Jónsson,
Unnur Skúladóttir,
Sólmundur Tr. Einarsson,
Hrafnkell Eiríksson,
Sveinn Sveinbjörsson,
Ólafur Karvel Pálsson.
Jakob er einn af þeim mönn-
um sem skilur eftir sig sterk
spor og farsælt framlag til þjóð-
ar og vísinda hafsins. Jakob var
sá maður sem auk eiginmanns og
föður hefur haft mest áhrif á mig
og þá lífsbraut sem ég gekk. Að
hafa fengið að starfa með Jakobi
er stórkostleg reynsla og ekki
sjálfgefið að slík gjöf fylgi hverju
lífi.
Ég kynntist Jakobi fyrst er ég
kom heim úr námi frá Bandaríkj-
unum á níunda áratug síðustu
aldar. Á þeim tíma var ég langt
komin með doktorsritgerðina
mína en við höfðum verið kölluð
heim áður en mér tókst að ljúka
og því fékk ég sæti við borð fyrir
framan skrifstofuna hjá Vil-
hjálmi Þorsteinssyni, en hann
var einstaklega hjálpsamur og
tók oft upp á sína arma flækinga
sem áttu leið um, í þeim tilgangi
að ljúka ritgerðinni. En það var
margt sem glapti og mörg
spennandi verkefni í gangi og áð-
ur en ég vissi af þá var ég komin
á kaf í margs konar önnur verk-
efni á meðan ritgerðin sökk æ
dýpra ofan í skúffu. Þá var það
einn dag að Jakob kallar mig inn
á skrifstofu þar sem hann tjáir
mér að það sé að losna staða á
stofnuninni og að ég ætti endi-
lega að sækja um. Þetta sagði
hann á sinn sérstaka hátt um leið
og hann gaut á mig augunum
undan augnabrúnunum eins og
honum var einum lagið og spurði
sakleysislega hvort ég væri ekki
örugglega búin með doktorspróf-
ið. Það kom aðeins á mína, en ég
hugsað hratt og svaraði um leið
að ritgerðin væri nú eiginlega al-
veg búin og svo til lokið. Þetta
varð til þess að ég dustaði rykið
af ritgerðinni, lagði hana fram til
varna og innan 9 vikna varði ég
doktorsverkefnið fyrir fullum sal
við Rutgers University. Mér
verður oft hugsað til þessa inn-
grips hjá Jakobi því mér er
óneitanlega ljóst að ég var á
hraðleið að verða ein af fjölmörg-
um uppgjafanemendum sem fóru
utan og næstum því luku prófi en
ekki alveg.
Við það að verða sérfræðingur
á Hafrannsóknastofnuninni þá
eignaðist ég yfirmann sem átti
eftir að hafa mikil áhrif á það
sem koma skyldi. Jakob var ein-
stakur að því leyti að hann var
bæði víðsýnn og tilbúinn að ræða
nýjar og áður ófarnar leiðir.
Þannig auðgaði hann hugmyndir
mínar og annarra um áhrif
hrygna, aldur og ástand þeirra
og getu til að framleiða öflug af-
kvæmi sem ættu meiri líkur á að
komast af og mynda sterka ár-
ganga. Þó að okkur þyki þessi
þekking sjálfsögð í dag þá var
hún nokkuð ný og ósönnuð á
þeim tíma.
Jakob var stjórnandi sem
leyfði manni að hugsa út fyrir
kassann og um leið var maður
tilbúinn að vaða eld og brenni-
stein fyrir hann. Ég man eftir
áhrifaríkum stundum við að sitja
SJÁ SÍÐU 48
MINNINGAR 47
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 29. OKTÓBER 2020
Vesturhlíð 2 | Fossvogi | s. 551 1266 | utfor@utfor.is | utfor.is
VIÐ ÞJÓNUM ALLAN SÓLARHRINGINN
Útfararþjónusta
í yfir 70 ár
Minningarkort á
hjartaheill.is
eða í síma 552 5744
Okkar ástkæri föðurbróðir,
ÍVAR LARSEN HJARTARSON
frá Ísafirði,
fyrrv. starfsmaður Landssíma Íslands,
lést á hjúkrunarheimilinu Sóltúni 2
að morgni þriðjudagsins 27. október.
Útförin fer fram frá Bústaðakirkju föstudaginn 6. nóvember
klukkan 15. Vegna aðstæðna verða aðeins hans nánustu
viðstaddir.
Þóra Margrét Sigurðardóttir
Sigurður Ingvar Sigurðsson
Guðmunda Katrín Sigurðardóttir
Jóna Hjördís Sigurðardóttir
og aðrir aðstandendur
Innilegar þakkir fyrir veitta samúð og hlýhug
við andlát og útför elsku eiginmanns míns,
föður okkar, tengdaföður, afa og langafa,
FJÖLNIS BJÖRNSSONAR,
Hlíðarvegi 58, Kópavogi.
Sérstakar þakkir fær starfsfólk HERU
heimahjúkrunar fyrir hlýhug og góða umönnun.
Eva Gestsdóttir
Rut Fjölnisdóttir Pétur Hjaltason
Bergþóra Fjölnisdóttir
Dóra Fjölnisdóttir Teitur Jónasson
Valdís Fjölnisdóttir Hanna Magnúsdóttir