Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2016, Blaðsíða 10

9KRISTJÁN ELDJÁRN: 100 ÁRA MINNING
og þar nefndi hann einkum Stefán Jónsson teiknara og síðar arkitekt, og
þar komu Gísli Gestsson og aðrir einnig mjög að verki. Fastasýning safnsins
var á þeirri tíð bæði nýstárleg og lýsandi og svo voru sýningartextar glöggir
og hnitmiðaðir. Maður sér hálfvegis eftir gömlu sýningunni. Hún var
inngróin í mig og ég lærði hana næstum utanað, enda finnst mér stundum
að ég sé nánast alinn upp í safninu.
Þessi fjögur ár með Kristjáni voru mér afar lærdómsrík, en samskiptaárin
urðu þó f leiri en fjögur, því að eftir að Kristján var horfinn frá safninu
kom hann þangað oftsinnis vegna ýmissa fræðaskrifa, sem hann sagði aldrei
skilið við, eða rétt aðeins til að heilsa uppá fólkið. Hann var ávallt að í
öllum sínum frístundum og skrifaði um fornleifar og forngripi og margs
konar efni úr menningarsögu Íslendinga. Hann vildi fylgjast vel með því
sem gerðist innan þjóðminjavörzlunnar og oft hringdi hann til mín að
kvöldlagi sunnan af Bessastöðum til að frétta af því sem efst var á baugi í
hans gamla starfsumhverfi. Eins hringdi ég til hans til að spyrja um sitthvað
sem mig forvitnaði um að vita og hann kunni skil á, eða leitaði ráða um
það sem ég vissi hann geta greitt úr. Hann var hollráður og hvetjandi og
mörg góð ráð þá ég af honum eftir að hann var orðinn búsettur handan við
Skerjafjörðinn, en aldrei reyndi hann á neinn hátt að hafa áhrif á gang mála
í Þjóðminjasafninu, innan þess eða utan.
Í starfi var Kristján Eldjárn afar ötull við verk. Hann nýtti tíma sinn
vel, enda skilaði hann miklu ævistarfi þótt ekki yrði hann gamall maður.
Honum líkaði ekki að láta tímann líða til einskis. Hann stóð löngum
við ritvélina sem hann hafði á háum stalli á skrifstofunni. Eitt sinn sagði
hann mér, að drýgstu vinnustundir sínar hafi verið laugardagarnir og
sunnudagsmorgnarnir. Þá var næði, en aðra daga var oft erilsamt. Ég hygg að
sumar hans beztu stundir hafi verið við að kanna hinn menningarsögulega
arf þjóðarinnar, skoða safngripi, kynna sér rit um fornfræðileg efni og að
skrifa um gripi í söfnum og fornleifar á landinu. En áhugasvið hans var
ekki aðeins bundið við söfnin. Hann hafði nánast áhuga á öllu því sem
snerti íslenzka þjóðmenningu að fornu og nýju. En hann vann að auki
margt utan sinna embættisstarfa, f lutti erindi víða og talaði í útvarp, talaði
texta inn á kvikmyndir og tók að auki ýmsan þátt í menningarlífinu.
Fjölskylda Kristjáns bjó í safnhúsinu nánast alla hans tíð sem
þjóðminjavörður. Því voru hæg heimatökin við hvers kyns rannsóknir og
fræðastörf. Hann gat þá farið nánast hvenær sem var inn um allar geymslur
safnsins, skoðað þar hvern hlut og handleikið, opnað skápa og hirzlur og
leitað þeirra gripa sem hann vildi skoða, f lett í bréfamöppum safnsins og