Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2016, Page 12

11KRISTJÁN ELDJÁRN: 100 ÁRA MINNING
skjölum og leitað þess sem hann þurfti að finna. Nú er öðruvísi farið.
Nú gengur safnmaðurinn ekki lengur að gripunum þegar honum hentar,
heldur skal fylgt settum reglum.
Kristján kynntist mörgu fólki víðs vegar um landið, enda sinnti hann
eftirliti með þjóðminjum víða um land. Hann rækti vel kynni við fólk og
margir heimsóttu hann hér á skrifstofu hans þótt ekki ættu alltaf brýnt
erindi. Öllum var jafn vel tekið. Mátti ég sjálfur þekkja það því að í ófá
skipti, áður en ég fór að vinna á safninu, kvaddi ég dyra hjá honum er ég
kom á safnið og röbbuðum við saman smástund. Ævinlega tók hann mér
vel sem og öðrum í slíkum heimsóknum og taldi ekki eftir töfina.
Kristján Eldjárn var heiðarlegur til orðs og æðis, látlaus í fasi og fram-
göngu, hafði eðlisfar hins menntaða manns og gerði sér ekki mannamun.
Hann var laus við prjál og yfirborðsmennsku, var dagfarsprúður og aldrei
vissi ég hann skipta skapi. Misfellum mætti hann oft með smágamni, brá
stundum fyrir sig gamansemi svo sem ef hann heyrði ambögur í tali fólks.
Hann talaði sjálfur gott og vandað mál. Ég heyrði hann aldrei segja ókei, hæ
og bæ; hann kunni sína ensku öðrum betur og hélt henni frá íslenzkunni.
Hann var aðgætinn um rekstur safnsins og sýndi hóf lega aðhaldssemi, var
nýtinn á alla hluti og sóaði ekki frekar en annað það fólk sem ólst upp fyrir
þá sóunartíma sem við erum nú orðin svo vön, og ekki gerði hann miklar
kröfur fyrir sjálfan sig. Kristján var nýtinn á pappír og því spretti hann
upp stórum umslögum er komu í pósti og notaði sem uppkastsblöð, jafnvel
skrifaði hann þar ýmsar minnisgreinar og annan pappír er til féll notaði
fyrir uppköst eða minnisblöð. Hann sagðist einu sinni hafa reiknað út hve
mikið hann sparaði með þessum hætti. „Það voru nú ekki mjög margar
krónur,“ sagði hann, „en mér líður miklu betur.“
Árið 1968 lét Kristján til leiðast að bjóða sig fram til forseta eftir mikla
hvatningu fólks hvarvetna að úr þjóðfélaginu. Honum fannst hann verða að
hlýða kalli fólksins, eins og það er orðað. Við ræddum þá stundum saman
og hann sagði mér þá að hann sæktist ekki eftir því að setjast í embætti
forseta, en víða var ýtt á hann og það var eins og bylgja færi um þjóðlífið
er framboðið varð kunnugt. Hann sagði mér reyndar að hann hefði þegar
fengið þann sess í lífinu sem hugur hans stæði til. „Mig hefur í rauninni
aldrei langað til að verða annað en bóndi norður í Svarfaðardal“, sagði hann
þá við mig. Svarfaðardalur, heimasveitin, var honum alla tíð mjög kær og
þar dvaldist hann og fjölskylda hans tímakorn á sumrin er færi gafst. Þar
hafði hann gert sínar fyrstu fornleifarannsóknir á eigin spýtur. Þar nyrðra
átti fjölskyldan svolítið afdrep í Gullbringu í landi Tjarnar, fæðingarstaðar