Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2016, Page 36

35„SJALDAN FELLUR REÐUR LANGT FRÁ RÓTINNI“
tækni árið 1996 og stofnun verkefnis um tungutækni árið 1998.23 Í
þessum verkefnum var sérstaklega vikið að mikilvægu hlutverki íslenskrar
tungu í alþjóðlegu samhengi. Eitt besta dæmið um það hvernig pólitík
nýfrjálshyggju kom að málefnum tungumálsins er tillaga á Alþingi um að
tekin yrði upp tvítyngd stjórnsýsla, þ.e. yrði bæði á íslensku og ensku. Helstu
rökin fyrir tillögunni um tvítyngda stjórnsýslu voru þau að þetta væri „afar
mikilvægt samkeppnismál fyrir íslenskt samfélag að stjórnvöld auki gagnsæi
stjórnkerfisins gagnvart erlendum aðilum.“24 Þessi tillaga féll í grýttan
jarðveg og túlkuðu sumir hana sem svo að með henni væri verið að stíga
stórt skref aftur á bak, frá íslenskri menningararf leifð.25 Tvítyngi hefur hins
vegar fyrir margt löngu verið notað á sviði íslenskrar menningararf leifðar
og miðlunar hennar. Söfn prenta til dæmis alla sína kynningarbæklinga á
fjölmörgum tungumálum, merkingar inn á söfnum eru sömuleiðis oft á
f leiri en einu tungumáli og svo má ekki gleyma leiðsögnum, en hana hafa
söfn lagt sig fram um að bjóða á f leiri en einu tungumáli. Það má segja að
söfn hafi þar með fyrir löngu tekið þátt í samkeppnismálum fyrir íslenskt
samfélag og að einhver hluti þeirra eins og miðlun þekkingar hafi verið
gagnsæ. Með tilkomu nýrrar menningarpólitíkur var hins vegar lögð meiri
áhersla á gildi tungumálsins fyrir söfn og þá sem liður í að gera þau enn
betur í stakk búin til að takast á við aukinn ferðamannastraum og einnig
sem viðurkenningu á því að íslenskt samfélag er fjölmenningarsamfélag,
þar sem f leiri tungumál eru töluð en eingöngu íslenska.
Af ofantöldu má sjá að tungumálið skipar sérstakan sess í því um hverfi
sem var skapað með mennta- og menningarstefnu ný frjálshyggju. Norman
Fairclough hefur bent á að tungumál gegna mikilvægu hlutverki í stjórn-
visku ný frjálshyggju með tvennum hætti. Annars vegar með því að kynna
til sögunnar nýjar áherslur í því hvernig fjalla á um heiminn með tungu-
málinu.26 Hins vegar með því að tungumál er notað á nýjan hátt – nýr
tals máti – verður mikilvægur hluti af nýrri stjórnvisku.27 Fairclough hefur
haldið því fram að einkenni tungumáls nýfrjálshyggju sé orðræða sem
leggi áherslu á ‚framfarir‘, að ‚hnattvæddur‘ heimur bjóði upp á einstök
tækifæri til ‚vaxtar‘ í umhverfi ‚samkeppni.‘ Orðræðan er einnig miðuð
við ‚frjáls viðskipti‘ og að skera eigi niður ‚ríkisbáknið‘ og ‚óhag kvæmt‘
23 Sjá Íslenska upplýsingasamfélagið: Álitsgerð starfshóps 1996; „Grunnur lagður að góðum
möguleikum íslenskunnar í nýrri samskiptatækni“ 2004.
24 Ágúst Ólafur Ágústsson 2007. Leturbreyting mín.
25 Sigurður Kári Kristjánsson 2007.
26 Fairclough 2000, bls. 147.
27 Sama heimild.