Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2016, Page 52

51FORNLEIFAKÖNNUN Í ODDBJARNARSKERI
Staðhættir
Oddbjarnarsker er um 11 km VSV af Flatey. Það er umkringt skerjum
og boðum sem verja sandhólinn, Oddbjarnarskerið sjálft, sem gnæfir
skeljasandshvítt með grænum kolli upp úr skerjagarðinum. Hóllinn er
aðeins ávalur að ofan en af kollinum á allar hliðar er brattur sandbakki
niður í sandfjöruna. Mesta stærð Hólsins nú er um 120 m NA-SV og 80 m
NV-SA. Ofan á Hólnum er þéttur gróður en melgresið er þar ríkjandi þótt
sjá megi aðrar tegundir s.s. baldursbrá og puntgras. Eftir Hólnum miðjum
er af löng gróin laut sem snýr líkt og hólminn, suðvestur-norðaustur. Kallast
laut þessi Skötutjörn en í henni er þó ekki vatn og hefur ef til vill aldrei
verið, að minnsta kosti var ekki svo árið 1871 þegar Hermann S. Jónsson
skipstjóri kom þar fyrst á vertíð, og segir hann að aldrei standi vatnsdropi í
tjörninni.4 Í Skötutjörn var af linn borinn á höndum þegar bátar komu að
landi og þar gert að honum:
… völlur sá er á land skal leggja af lann verður f ljótt að svartri svarðarleysu
af tómum sandi sem melræturnar halda saman. Kostar það mikinn tíma
og fyrir höfn að skafa og þrífa fiskinn svo ætur matur geti heitið, stöku
sinnum getur staðið svo á að hægt er að þvo hann upp úr sjó ef ekki er ólga
í sjónum, þararek eða þvíumlíkt.5
Sennilega er lægðin nefnd eftir skötum sem bornar voru þarna upp en
þær, ásamt f leiri fisktegundum, veiddust vel á fengsælum fiskimiðunum
utarlega á Breiðafirði.6 Verbúðaminjar raða sér á hryggina beggja vegna
við Skötutjörn.7 Sléttur völlur er vestur af Skötutjörn, vestast á eynni, og
er kallaður Fit. Þar var leikvöllur vermanna er þeir glímdu og fóru í aðra
leiki í landlegum.8
Tvö vatnsból eru í Oddbjarnarskeri, bæði með heitu vatni. Pétur Jónsson
frá Stökkum, sem réri frá Oddbjarnarskeri á svipuðum tíma og Hermann,
segir frá því að vatnið við Vatnssteina, sem er á hleinarifi austan við Hólinn
(austur á Töngunum), hafi þótt betra þó af því væri brennisteinskeimur.
4 Hermann S. Jónsson 1939, bls. 1; Frásögn Hermanns í Vísi var síðar birt óbreytt í bók Bergsveins
Skúlasonar Bárusog, sögur og sagnir úr Breiðafirði, útgefin árið 1988.
5 Hermann S. Jónsson 1939, bls. 1, 2.
6 Eysteinn G. Gíslason 1989, bls. 199-201; Ólafur Olavius 1965, bls. 240-241.
7 Sjá einnig lýsingu Péturs frá Stökkum á staðsetningu verbúða í grein í Vísi 1940, bls. 2: „… þó
ganga tveir lágir balar eftir því endilöngu norður og suður. Á þeim stóðu flestar verbúðirnar. Lautin
milli balanna var kölluð Skötutjörn.“
8 Pétur Jónsson 1940, bls. 4; Frásögn Péturs í Vísi var síðar birt óbreytt í Barð strendinga bók, sjá Pétur
Jónsson 1942.