Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2016, Page 56

55FORNLEIFAKÖNNUN Í ODDBJARNARSKERI
gera samtals 167 sjómenn, að minnsta kosti. Ekki er vitað hversu margir
menn voru í raun í skipunum og þess ber að geta að á seinni hluta 19. aldar
réru yfirleitt sex menn í fjögurra manna förum frá Oddbjarnarskeri.27 Þá
eru og ótaldar þjónustur sem Jarðabókin getur um að sumir hafi hjá sér28 og
hafa sennilega séð um eldamennsku, viðgerðir á fatnaði og þess háttar. Vel
má trúa að hátt í tvö hundruð manns hafi verið á vertíð í Oddbjarnarskeri
á þessum árum – og skerið sennilega þéttbýlasti staður á Íslandi yfir þann
tíma miðað við smæð staðarins. En víðar var þétt setinn bekkurinn því í
Bjarneyjum bjuggu 1703 átta bændur og alls um 60 manns auk þess sem
þangað komu a.m.k. 250 vermenn á vertíð sem bjuggu þó aðeins í 18 búðum
en margir voru í heimagistingu ef svo má að orði komast.29
Eggert Ólafsson í Hergilsey var orðinn formaður í Oddbjarnarskeri
er hann komst á tvítugsár og voru þá 28 (sjó)búðir þar.30 Það hefur
verið um 1752. Eggert varð kunnur maður fyrir afrek sín og einn var sá
atburður er gerðist í Móðuharðindunum 1783 sem gjarnan er minnst á í
sambandi við hann. Þá sá hann til þess að bjarglaust fólk sem hafði komist
í Oddbjarnarsker, ef til vill með vermönnum, fékk skjól í lausum plássum
í búðum. Sótti hann og sjálfur fjölda manns í land og þá vistarverur þraut
hvolfdi hann yfir fólk skipi sínu, Hring, hjúkraði fólkinu og kom því til
heilsu, allt að sjötíu manns.31 Ætla má að íbúatala í Skeri það árið hafi verið
vel á þriðja hundrað.
Eggert Ólafsson og Bjarni Pálsson ferðuðust um Ísland á árunum 1752-
1757. Í Ferðabók þeirra segir að 30-40 skip gangi frá Oddbjarnarskeri á
vorvertíð og hefjist vertíðin á sumardaginn fyrsta (19.-25. apríl) og standi
fram undir Jónsmessu (24. júní). Hver bátur sé með 5, 6 eða 8 manna áhöfn
en verbúðir í Skeri standi auðar á vetrum.32 Þarna virðist vorvertíðin einnig
vera orðin heldur styttri en var um aldamótin á undan.
Árið 1799 segir sr. Ólafur Sívertsen svo frá í sóknarlýsingu sinni að í
Oddbjarnarskeri hafi verið: „… 29 búðir, skipshöfn í hverri og jafnmargir
formenn.“33
Sr. Ólafur Sívertsen getur þess, í sóknarlýsingu sinni sem hann ritar að
27 Pétur Jónsson 1940, bls. 3.
28 Árni Magnússon 1938, bls. 248.
29 Sama heimild, bls. 235.
30 Snæbjörn Kristjánsson 1958, bls. 9.
31 Sögn þessi er til í nokkrum útgáfum en í aðalatriðum sú sama, t.d. Eysteinn Gísli Gíslason 1996, bls.
223; Pétur Jónsson 1940, bls. 1; Eysteinn G. Gíslason 1989, bls. 199.
32 Eggert Ólafsson 1943, bls. 318.
33 Ólafur Sívertsen1952, bls. 143.