Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 63

Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 63
Inngangur Breytt aldurssamsetning þjóðarinnar og vaxandi fjöldi fólks sem lifir með langvinna og lífshættulega sjúkdóma kallar á umræðu um hvernig fólk sér fyrir sér lífslok sín. Öll vitum við að lífið tekur enda en með nútímalyfjum og tækni er margt hægt að gera til að hafa áhrif á hvernig endalokin verða. rann- sóknir og reynsla sýna að heilbrigðisstarfsfólk, þar á meðal hjúkrunarfræðingar, þarf tímanlega að hefja umræðu um meðferðarmarkmið og leiða sjúklinga og aðstandendur þeirra í gegnum ákvarðanaferli til undirbúnings lífsloka (kristín Lára Ólafsdóttir, 2018; Christensen, 2019; kalowes, 2015; Sawatzky, 2019). Mikilvægt er að hjúkrunarfræðingar þekki hvert hlut- verk þeirra er við þessar aðstæður þannig að þeir geti veitt öndvegisumönnun við lok lífs, fumlaust og af öryggi. Ýmis gögn liggja fyrir sem hægt er að styðjast við til glöggvunar. Klínískar og siðfræðilegar leiðbeiningar Samkvæmt siðareglum hjúkrunarfræðinga, 2. kafla, er hjúkr - unarfræðingur „málsvari skjólstæðings og stendur vörð um reisn hans og rétt og stuðlar að því að komið sé fram af virð - ingu og heiðarleika. hjúkrunarfræðingur stendur vörð um sjálfsákvörðunarrétt skjólstæðings og rétt til bestu mögulegrar þjónustu á hverjum tíma.“ Einnig er kveðið á um að hjúkr - unar fræðingur virði rétt sjúklings til að deyja með reisn. Landlæknisembættið gaf út leiðbeiningar um takmörkun á meðferð við lok lífs árið 1996. Þar kemur fram að stefnt skuli að því að dauðdagi verði eins þjáningarlaus og með eins mikilli reisn og kostur er. Áhersla er m.a. lögð á sjálfsákvörðunarrétt sjúklings, læknir skuli hafa samráð við heilbrigðisstarfsmenn sem mest hafa sinnt honum og sé þess kostur skuli ákvörðun tekin við yfirvegaðar aðstæður. Þessar leiðbeiningar fylgdu tíðarandanum í öðrum löndum, t.d. Bandaríkjunum þar sem lög um sjálfsákvörðunarrétt sjúklinga voru samþykkt árið 1990. Í bandarísku lögunum er gerð krafa um að á opinberum heilbrigðisstofnunum sé efnt til samræðna við sjúklinga um með ferðarmarkmið og niðurstaða þeirra skráð í sjúkraskrá. Á ensku er talað um advance care planning sem kristín Lára Ólafsdóttir (2018) hefur lagt til að sé þýtt sem áætlun um með - ferðarmarkmið. klínískar leiðbeiningar um líknarmeðferð voru fyrst unnar af líknarráðgjafateymi Landspítala og gefnar út 2009 en endur - skoðuð útgáfa, sem nú er stuðst við, er frá 2017. Leiðbeining- arnar eru greinargóðar og innihalda gagnleg hjálpargögn, t.d. fyrir samtöl, fjölskyldufundi, einkennamat og -meðferð og ráðleggingar um menningarlega og siðferðislega þætti. Leið - bein ingarnar eru ætlaðar öllu heilbrigðisstarfsfólki en tekið er fram að læknir beri ábyrgð á sjúkdómsgreiningu og meðferð sjúklinga sinna. Tillaga að ákvarðanatöku um meðferðarstig, þ.e. fulla meðferð að endurlífgun (fME) eða lífslokameðferð (LLM), getur „komið frá meðferðaraðila, sjúklingi sjálfum eða aðstandendum, en læknir ber ábyrgð á ákvörðun um meðferð - ina“ að höfðu samráði við sjúkling, aðstandendur og sam- starfsfólk (bls. 17). hvatt er til að umræða um meðferðar - markmið fari fram tímanlega svo að forðast megi hana við bráðaaðstæður. Líknarmeðferð (palliative care) er skv. klínísku leiðbein- ingunum frá Landspítala (Landspítali 2017), einstaklingsmið - uð (person-centered care) og árangursrík meðferð verkja og tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 96. árg. 2020 63 Meðferðarmarkmið í aðdraganda andláts Þorgerður Ragnarsdóttir* Væntanlega taka allir heilbrigðisstarfsmenn á Íslandi fyrr eða síðar þátt í umræðu um markmið meðferðar við lífslok. Samfara auknum möguleikum á að viðhalda lífi með tækni og lyfjum verða spurningar um hvenær nóg sé að gert meira knýjandi. Hjúkrunarfræðingar fást við slík álitamál í daglegum störfum en stundum er hlutverk þeirra í ákvörðun um þau og framkvæmd ekki skýrt. Hér er leitast við að svara spurningunni: „Hvaða hlutverki gegna hjúkrunarfræðingar í ákvörðun um meðferðarmarkmið í aðdraganda andláts?“ Líknarmeðferð hefst við greiningu alvarlegra sjúkdóma og er veitt samhliða sjúkdóms mið - aðri, lífslengjandi meðferð í þeim tilgangi að styðja sjálfræði sjúklings og upplýst val. Líknar - meðferð stendur eftir þegar meðferð sem miðar að lækningu er hætt. * grein skrifuð undir handleiðslu dr. ingibjargar hjaltadóttur sem verkefni í námskeiði um klínísk viðfangsefni í öldrunarhjúkrun við hÍ.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Tímarit hjúkrunarfræðinga

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit hjúkrunarfræðinga
https://timarit.is/publication/1159

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.