Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 32

Þegar ég útskrifaðist úr hjúkrun fyrir 25 árum var frekar sjald-
gæft að á Landspítala legðust inn erlendir sjúklingar. Íslenskt
samfélag hefur hins vegar breyst á mjög skömmum tíma úr
einsleitu samfélagi í fjölþjóðlegt og við það breytist auðvitað
sjúklingahópurinn sem við sinnum. Í dag eru um það bil 20%
af sjúklingum á Landspítala af erlendum uppruna. Í þeirra hópi
eru fyrstu kynslóðar innflytjendur, erlent vinnuafl, ferðamenn,
kvótaflóttamenn og umsækjendur um alþjóðlega vernd.
Bágborin heilbrigðisþjónustu
í stríðshrjáðumlöndum
umsækjendur um alþjóðlega vernd koma margir frá átaka -
svæðum þar sem heilbrigðisþjónusta er í molum vegna stríðs -
átaka. Á átakasvæðum er áhersla í heilbrigðisþjónustu á bráða -
þjónustu á kostnað annarrar meðferðar. aðgengi að heil -
brigðis þjónustu er því verulega skert og þess vegna greinast
undirliggjandi heilsufarsvandamál oft ekki eða versna þegar
lagt er á flótta.
Í könnun sem alþjóðamálastofnun háskóla Íslands gerði
árið 2017 meðal flóttafólks og umsækjenda um alþjóðlega
vernd töldu aðeins 36% þeirra sem svöruðu að þeir væru við
góða heilsu. Það er lítið hlutfall, sérstaklega þegar litið er til
þess að flestir umsækjendur um alþjóðlega vernd á Íslandi eru
ungir karlmenn. En jafnvel þó að einstaklingur sé við ágæta
heilsu við komuna til landsins getur hún versnað hratt og það
eru vísbendingar um að heilsu fari hrakandi strax frá upphafi
búsetu í nýju landi, bæði líkamlegri og andlegri. Ástæður þessa
eru meðal annars skertur aðgangur að heilbrigðiskerfinu vegna
tungumálaerfiðleika, fjárhags og menningarlegra þátta og stöðu
einstaklingsins í samfélaginu, en það er töluverður mun ur á
rétti til heilbrigðisþjónustu eftir hópum og þar standa umsækj-
endur um alþjóðlega vernd verulega höllum fæti.
Það leikur ekki nokkur vafi á því að umsækjendur um alþjóð -
lega vernd eru meðal viðkvæmustu einstaklinga sem sækja heil-
brigðisþjónustu á Landspítala enda hópur með mjög flóknar
heilsufarslegar og félagslegar þarfir. Oft þurfa þessir einstaklingar
að takast á við áföll og missi og ofan á bætist óvissa um fram -
tíðina. innan þessa hóps eru svo enn viðkvæmari hópar, eins og
fólk með geðröskun, fylgdarlaus börn, konur sem eru einar á ferð
eða barnshafandi konur. Sem dæmi má nefna að bresk rannsókn
sýnir að konur í hópi umsækjenda um alþjóðlega vernd eru sjö
32 tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 96. árg. 2020
Heilsa á flótta
Áslaug Arnoldsdóttir
Talið er að rúmlega 70 milljón manns séu á flótta í heiminum í dag. Flestir eru að flýja átök og
sumir koma alla leið til Íslands. Árið 1956 fullgiltu íslensk stjórnvöld flóttamannasamning Sam-
einuðu þjóðanna. Samkvæmt samningnum hafa Íslendingar skyldum að gegna gagnvart fólki
á flótta, þar á meðal að veita heilbrigðisþjónustu. Í lögum um réttindi sjúklinga segir að veita
skuli öllum bestu heilbrigðisþjónustu sem völ er á hverju sinni óháð þjóðerni, kynþætti og trú
svo eitthvað sé nefnt.
Áslaug Arnoldsdóttir. Ljósm./landspítali/Þorkell.