Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 25

sónulegum vexti, temja okkur hugarfar sem leiðir til þroska
frekar en festu, finna tilgang með lífinu, hlúa að jákvæðum til-
finningum, upplifa jákvæð félagsleg tengsl, vera virk, setja
okkur markmið og takast á við erfið verkefni. að gera góðverk,
t.d. vera í sjálfboðavinnu fyrir aðra, eykur eigin vellíðan.
Andstaðan við að blómstra er að fölna
jákvæð inngrip. Með vísindalegum aðferðum hefur verið sýnt
fram á að ýmsar æfingar, svokölluð jákvæð inngrip, auka vel -
líðan og hamingju. Þátttakendur stunduðu hverja æfingu viku
í senn. Áhrifin geta varað allt að 6 mánuði (hækkun á ham-
ingjukvarða og þunglyndiseinkenni minnkuðu marktækt).
Dæmi um jákvæð inngrip eru að skrifa þakklætisbréf (til ein-
hvers sem maður hefur ekki áður þakkað fyrir), þrír góðir
hlutir, t.d. að skrifa hjá sér á hverju kvöldi í eina viku um þrjá
góða hluti sem gerðust þann daginn (hvað olli þeim? hvert var
þitt framlag?), stunda núvitund, greina sterku hliðarnar og
prófa að nota eina þeirra á nýjan hátt.
rannsóknir í jákvæðri sálfræði lúta m.a. að hvernig megi auka
vellíðan, þ.e.a.s. fleiri í samfélaginu nái að blómstra og færri
að fölna. Einstaklingur sem nær að blómstra hefur áhuga fyrir
lífinu, nýtur sín, er virkur og á í jákvæðum samskiptum.
andstæðan við að blómstra er að fölna. Slíkur einstaklingur
nær ekki að njóta sín, finnur sig ekki, ákveðið tómarúm er til
staðar og stöðnun. Þá er aukin hætta á að finna fyrir depurð
og einkennum kvíða. Ef geðheilsan er sett á kvarða væri blómstr -
un jákvæði endinn. Einkenni algengra geðtruflana, s.s. þung -
lyndis og kvíða, væri á hinum enda geðheilsukvarðans, þar á
eftir kæmi fölnandi hlutinn, svo almenn andleg líðan (þar sem
flestir eru). Blómstrun væri því jákvæði endinn.
Takist okkur að fjölga jákvæðu tilfinningunum á kostnað
þeirra neikvæðu eru meiri líkur á að færast frá fölnandi ástandi
yfir í blómstrandi. gefum jákvæðu tilfinningunum meira rými
en þeim neikvæðu. hugarfar okkar skiptir máli. hvernig við
tölum, hvað við lesum, hvað við hugsum. Við getum sjálf haft
áhrif. „10 hamingjulyklar“, sem Vanessa king hefur sett saman,
er góð samantekt á aðferðum til að auka hamingjuna. Vanessa
king er sérfræðingur á sviði jákvæðrar sálfræði. Samantektin
er byggð á gagnreyndri þekkingu. Á vefslóðinni actionfor-
happiness.org eru m.a. upplýsingar um hamingjulyklana.
félagslegi þátturinn er veigamikill þáttur í hamingju og
vellíðan. Ég er þakklát að hitta reglulega javasystur mínar, eða
hjúkkuklúbbinn minn, leshringinn minn, göngufélagana svo
ekki sé minnst á að eiga góðar og innihaldsríkar stundir með
fjölskyldunni. Þessir hlutir skipta miklu máli. góður vinnu-
félagi er í þessu samhengi gulls ígildi.
Hamingjan er jafn mikilvæg
og heilsan
Það er jafnmikilvægt að hlúa að hamingju og vellíðan eins og
heilsunni. jákvæðar tilfinningar hafa góð áhrif á heilsuna. Þær
styrkja ónæmiskerfið. Þá hefur verið sýnt fram á að jákvæðar
tilfinningar hafi áhrif á hjarta- og æðakerfið með því að draga
úr streitu. hamingjusamt fólk virðist hafa tilheigingu til að lifa
heilsusamlegra lífi en hinir, eiga fleiri vini, ásamt jákvæðari og
meira nærandi samskiptum. að lokum. höldum áfram að
hugsa vel um heilsuna. hreyfum okkur daglega, fylgjumst með
blóðþrýstingnum, förum reglulega í krabbameinsskoðun, ristil -
speglun eftir fimmtugt, svo dæmi séu tekin. hugsum líka marg -
visst um hamingju og vellíðan okkar.
Ef hamingjan mín er röndótt mær ætla ég að hlúa að henni
með aðferðum jákvæðrar sálfræði í þeirri von að skærgulu
röndunum fjölgi og dökkbrúnu og svörtu röndunum fækki.
Heimildir
action for happiness (2016). 10 keys to happier Living. Sótt 23. febrúar 2019
á https://www.actionforhappiness.org/10-keys-to-happier-living.
gable, S. L., og haidt, j. (2005). What (and why) is positive psychology? re-
view of general Psychology, 9(2), 103–110, https://doi.org/10.1037/1089-
2680.9.2.103.
hefferon, k., og Boniwell, i. (2011). Positive Psychology: Theory, research
and applications. Bretlandi: Mcgraw-hill Education.
huppert, f. a. (2009). Psychological well-being: Evidence regarding its causes
and consequences. Health and Well-Being , 1(2), 137–164, https://doi.org/
10.1111/j.1758-0854.2009.01008.x.
huppert, f. a., Baylis, n., og keverne, B. (ritstj.) (2005). The science of well-
being. Oxford: Oxford university Press.
king, V. (2016). 10 keys to happier living. London: headline Publishing
group.
Peterson, C. (2006). a primer in positive psychology. new York: Oxford uni-
versity Press.
ryff, C. D. (1989). happiness is everything, or is it? Explorations on the
meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social
Psychology, 57(6), 1069–1081.
Seligman, M. (2011). flourish. new York: free Press.
Seligman, M. (2002). authentic happiness. London: nicholas Brealey Pub-
lishing.
Seligman, M. E. P., Steen, T. a., Park, n., og Peterson, C. (2005). Positive
psychology progress: Empirical validation of interventions. The American
Psychologist, 60(5), 410–421, https://doi.org/ 10.1037/0003-066X.60.5.410.
Sheldon, k. M., og king, L. (2001). Why positive psychology is necessary.
American Psychologist, 56(3), 216–217.
röndótta mær
tímarit hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 96. árg. 2020 25
„Gefum jákvæðu tilfinningunum meira rými
en þeim neikvæðu. Hugarfar okkar skiptir máli.
Hvernig við tölum, hvað við lesum, hvað við
hugsum. Við getum sjálf haft áhrif.“