Stefnir - 01.04.1950, Blaðsíða 37

Í'ÖGUR ER HLÍÐIN
35
kemur glöggt í ljós, hve mjög þetta hugtak er við’ það miðað, að
mennta hina ungu kynslóð, svo að hún eigi þess kost að leggja eitt-
hvað annað fyrir sig í lífinu en að fást við starf feðra sinna, —
búskap. Það er raunalegur sannleikur að ótrúlega margir feður og
Hiæður í bændastétt hafa í búskap sínum háð þrotlausa baráttu til
þess í raun og veru að forða sonum sínum frá því að verða bændur.
Hin mikla og öra atvinnubreyting í voru litla og fámenna þjóð-
félagi hefur gert það tiltækilegt fyrir ótrúlega marga að hverfa frá
búskap til annarra starfa. Sjávarútvegur, siglingar, myndun þorpa
og kauptúna hefur tekið við fólkinu og gert þetta kleift. Hér héfur
til þessa um alllangt skeið verið annarra, fleiri og að því er talið
hefur verið betri kosta völ heldur en að stunda búskap, þannig að
sonur tæki við af föður og dóttir af móður í sveitum landsins. Hér
hefur verið rýmra um og hægara um vik að þessu leyti, heldur en
hjá hinum fjölmennu bændaþjóðum. Þess vegna er svo furðufátt
>nn fólk á þroskaskeiði í sveitum landsins, sem vinnur þar og mennt-
ar sig verklega og bóklega til þess að gera búskap að lífsstarfi sínu
«g ættaratvinnu.
Hin sama þrautseigja og hugur að mennta börnin og gera þeim
kleift að komast áfram í heiminum, án þess að vera bundin við
feðraþúfuna, hefur einnig reynst að vera einn sterkasti þátturinn í
fari íslendinga í Vesturheimi. Þeir hafa flestum öðrum þjóðum fram-
ar getið sér gott orð fyrir þetta, en í hinu milda umhverfi þar í álfu
hafa þó margir íslendingar menntast til búnaðar. Því er þó eigi að
leyna að landnámsbúskapur og hin einhliða rányrkja, sem honum
hefur fylgt í Ameríku, hefur mjög verið stundaður með því hugar-
fari og handtökum að afla sem mestra verðmæta á sem skemmstum
hma, með það fyrir augurn að geta unnað sér og sínum betra hlut-
skiptis síðar meir en að fást við slíkan búskap.
Eitt af því, sem á síðari árum hefur ýtt mjög undir þessa „þróun‘%
sem nú hefur verið nefnd, er skipan skólamála í Iandinu. Þar hegg-
ur sá er hlífa skyldi. Bændaskólarnir hafa verið vanræktir og e'u
lélega mótaðir. Héraðsskólarnir, þessi nýgræðingur, sem átti og ætti
að breyta hugarfarinu og viðhorfi til búskapar hafa brugðizt að því
leyti. Þeir hafa ekki valdið þessu hlutverki sínu, og ekki valdið því
að tengja æskulýð sveitanna við byggðir og óðul og vekja trú hans