Stefnir - 01.04.1950, Page 64

62
STEFNIR
Höfuðandstæða frjálsrar verzl-
unar milli landa var í upphafi
tollverndarstefnan. Tilgangur
hennar er að „vernda“ innlenda
framleiðslu ineð því að leggja
tolla á aðfluttar vörur, en engin
hliðstæð gjöld á samskonar inn-
lendar vörur, og að gera erlendu
vöruna þannig dýrari en þá inn-
lendu. Þetta var ráðandi stefna í
verzlunarmálum flestra Evrópu-
þjóða í margar aldir. Áhrif henn-
ar hafa síðar farið minnkandi, þó
gætir hennar enn nokkuð, t. d. í
ís rnzkri tollalöggjöf.
I þessu sambandi er vert að
vara við þeim talsvert algenga
misskilningi, að allir tollar séu
andstæðir frjálsri verzlun. Svo er
ekki, því að meginhluti tolla er
nú orðið aðeins fjáröflunartollar
fyrir ríkið, hliðstæður tekjiiiioí'n
og skattarnir, og eru þeir þá ým-
ist lagðir á vörur, sem ekki eru
framleiddar innanlands, eða ef
samskonar vörur eru framleidd-
ar í landinu, þá er greitt af þeim
framleiðslugjald jafnhátt tollin-
um, sem lagður er á innfluttu vör-
urnar. Slíkir tollar veita enga
„vernd“ og eru ekki andvígir
frjálsri verzlun, en það eru hinir
eiginlegu verndartollar aftur á
móti.
Veigameiri tæki til þess að
hindra verzlun milli landa nú á
tímum eru hin margbreytilegu
viðskiptahöft. Eru þau ýmist
framkvæmd í krafti tvíhliða
verzlunarsamninga, sem ríki hafa
gert með sér, eða sem einhliða
aðgerðir viðkomandi ríkisstjórn-
ar. Haftastefna þessi hefur sýnt
hina ótrúlegustu fjölbreytni, en
algengustu eðlisþættir hennar eru
þó þessir: Einkasala á erlendum
gjaldeyri er falin sérstökum
stofnunum, og leyfi til gjaldeyr-
iskaupa aðeins veitt ákveðnum
aðiljum, leyfi þarf einnig til
þess að flytja inn allar vörur,
aðeins er heimilað að flytja inn
vissar vörutegundir og það frá
tilteknum löndum. Svipaðar regl-
ur eru settar um útflutninginn:
Leyfi þarf fyrir útflutningi allra
vara, einkaleyfi eru veitt í sum-
um greinum, skylda er að skila
öllum erlendum gjaldeyri, sem
aflast, til ákveðinna stofnana o.
s. frv. Stefna þessi hefur að
meira eða minna leyti verið ráð-
andi á sviði íslenzkrar utanríkis-
verzlunar undanfarin 17 ár, svo
að óþarft ætti að vera að lýsa
henni nánar.
Þriðja andstæða frjálsrar
verzlunar er svo einokun utanrík-
isverzlunarinnar, sem getur verið
mismunandi víðtæk, t. d. takmörk-
uð annað hvort við inn- eða út-
flutningsverzlunina, eða við á-