Stefnir - 01.04.1950, Page 69

frjáls verzlun
67
ar a. m. k. fyrst um sinn, til þess
að matvælaframleiðslan í land-
inu dragist ekki saman og byggð-
in í dreifbýlinu leggist ekki nið-
ur. Sömuleiðis gæti ýmislegt
mælt með því, að þær iðngreinar,
sem mikið fé hefur verið bundið
í og mikla atvinnu veita, nytu
áfram einhverrar tollverndar.
Innanlandsverzlunin verður af
sjálfu sér að mestu frjáls, þegar
jafnvægi hefur skapazt í atvinnu-
lífinu og utanríkisverzlunin verið
gefin frjáls, því að þar með ættu
„svartur markaður“, okur, per-
sonulegar ívilnanir og undir-
borðsverzlun að hverfa úr sög-
unni. Fyrir því mun heilbrigð
samkeppni sjá. Væri þá sjálfsagt
að afnema vöruskömmtun og
verðlagseftirlit, sem hvorttveggja
hefur senftilega, jafnvel á tímum
haftanna, verið tvíeggjaðar ráð-
stafanir. Jafnframt þessum að-
gerðum þyrfti að skapa réltlæti í
skattamálunum með því að af-
nema skattfrelsi kaupfélaganna,
þannig að einstaklingsverzlun og
íélaga stæðu framvegis jafnt að
vigi í samkeppninni.
Sumir halda því fram, að af
frjálsri verzlun myndi leiða fé-
lagslegt ranglæti fremur en und-
ir haftastjórn. Slíkt eru staðlaus-
ir stafir. Að vísu mundi kaup-
geta þegnanna vera mismunandi
undir þessu verzlunarkerfi, eins
og raunar á sér stað, hvert svo
sem hagkerfið er. Hins vegar eru
möguleikar til tekjujöfnunar eft-
ir öðrum leiðum, t. d. skatta- og
fjármálapólitík ríkisins, sízt
minni, þótt verzlunin sé frjáls,
og hitt væri aftur tryggt, að nú
fengju menn vörur fyrir tekjur
sínar, án tillits til annarrar að-
stöðu, en á því hefur verið mikill
brestur undir ríkjandi haftakerfi.
I raun og veru má Segja, að
frjáls verzlun sé eina lýðræðis-
lega og félagslega (sósíala)
verzlunarkerfið, því að þar eru
völdin lögð í hendur þegnanna,
en ekki ríkisins, embættismanna
eða einokunar. Það verða þá ekki
stofnanir eða stjórnir, sem ákveða
í hvaða hlutföllum flytja eigi inn
framleiðsluvörur eða neyzluvör-
ar. Það verða þegnarnir sjálfir,
sem ráða því. Innflvtjendurnir,
kaupmenn eða kaupfélög, verða
þjónar fólksins, sem revna að
hafa á boðstólum þær vörur, sem
óskað er. Neytendurnir kaupa
vörurnar, þar sem þeir fá þær
beztar og ódýrastar, og knýja þá,
sem vörurnar selja, til sam-
keppni. Þannig verður neytand-
inn húsbóndi á sínu heimili og
þarf ekki að haga neyzlu sinni
og lífsvenjum eftir kennisetning-
um eða kenjum einhverra em-