Luxus - 01.12.1984, Qupperneq 32

32 LUXUS
fæddist 1863, skömmu eftir að faðir
hans varð gjaldþrota á að vélvæða
kommyllu sína. Hann ólst því upp í
fátækt, en komst að sem nemi í
vélsmíði og síðar í rafvirkjun og
stundaði jafnhliða sjálfsnám i verk-
fræði. Skömmu eftir tvítugt stofnaði
hann vélaverkstæði með vini sínum
og framleiddi þar rafmótora og síðar
margs konar krana. Hann var því
orðinn stöndugur maður, þegar
hann byijaði að prófa sig áfram með
bílaframleiðslu 1904.
Charles Stewart Rolls var hins veg-
ar kominn af ríkum aðalsmönnum
og eignaðist einn fyrsta bíl í Bret-
landi árið 1895, þriggja og hálfs
hestafls Peugeot. Hann var þá 19 ára
gamall og stundaði nám í verkfræði.
Þá var hámarkshraði fjórar mílur á
klukkustund, eða rúmlega göngu-
hraði, og hafði hann þau lög að
engu. Ari síðar hafði hann forgöngu
um að hækka hámarkshraðann í
tólf mílur og jafnframt að ekki þyrfti
lengur að hafa gangandi mann á
undan bílnum, sem veifaði rauðu
aðvörunarflaggi.
Að námi loknu gerðist Rolls bíla-
innflytjandi og seldi dýra og vandaða
bíla vinum sínum og kunningjuitr.
Hann hóf kappakstur strax í upphafi
íþróttarinnar og reyndist sigursæll
á því sviði. Honum þótti það mjög
miður að enginn breskur framleið-
andi skyldi hefja framleiðslu á vönd-
uðum bílum og varð því strax hrifinn
af hugmyndum Royce. Eins og svo
margir aðrir bílaframleiðendur not-
uðu þeir Rolls og Royce kappakstur
til að kynna bíla sina og gaf það góða
raun, eins og framhaldið hefur sýnt.
A ýmsu hefur gengið í rekstri Rolls
Royce. í heimsstyijöldinni fyrri
framleiddi fyrirtækið flugvélamótora
og varð upp úr því stærsti framleið-
andi þeirra í Evrópu. Fyrirtækið átti
miklu gengi að fagna en 1971 varð
það gjaldþrota, vegna erfiðleika í
flugvélamótoraframleiðslu. Bíla-
deildin var seld eftir það. Þegar þetta
gerðist mátti sjá í breskum blöðum
hversu sterk tilfinningaleg tök Rolls
Royce bílar eiga í Bretum. Fjallað var
um þennan atburð sem sorgartíð-
indi, og þó að bílaframleiðslan væri
aðeins brot af fyrirtækinu var það
bíladeildin sem menn óttuðust um.
Síðan hefur bíladeildin starfað
sjálfstætt og gengið vel. Fyrirtæki,
sem framleiðir um það bil þijú þús-
und bíla á ári, er ekki stórt innan
um risana. Það virðist þó ætla að
sýna sig að fyrirtæki á við Rolls
Royce eigi tilverurétt. Þrátt fyrir olíu-
kreppur og annað samdrátt virðast
enn vera nægilega margir ríkir í
þessum heimi til að kaupa bíla, sem
kosta ævilaun lágtekjumanns.