Fréttablaðið - 07.05.2022, Síða 70

Eftirfarandi er skrifað á ábyrgð
höfundar sem náttúrubarns,
ekki blaðamanns.
Björn Þorláksson
Orð eru alls konar. Sum
orð virðast gegna
þeim tilgangi helstum
að smætta, draga úr.
Önnur ýkja upp. Engin
orð eru hlutlaus. En orð eru stundum
til alls fyrst.
Sá sem leggur leið sína upp í
fjallasalinn að Lambhagafossi, sá
sem gengur hljóður hugsandi, með
orð sín í huganum, ekki á vörunum,
með ekki annan félagsskap en
hrossagauk í grennd, kemur ekki
óbreyttur til baka. Sá sem gengur í
gegnum hreinsunareld hins verald-
lega vafsturs á göngu að þessu svæði
finnur opnast fyrir tilfinningar sem
við erum kannski vön að halda niðri
vegna síbylju áreitis í veraldlegu
vafstri.
Þarna er heimurinn algjörlega
ósnortinn, ummerki mannshandar-
innar hvergi sjáanleg. Svæðið varið af
náttúrunnar hálfu utan alfararleiðar,
en nú stendur til að umbylta þessu
öllu vegna fyrirhugaðrar Hnútuvirkj-
unar í Hverfisfljóti, Skaftárhreppi.
Orðið rask hafði komið upp í hug-
ann, orð sem getur hljómað frekar
sakleysislega. Orðið rask kemur
fyrir í skýrslum um umhverfisáhrif
af rennslisvirkjun, röskun vatns-
magns, rask á gljúfri ef virkjað verð-
ur. En þegar komið er á leiðarenda,
og það rennur upp fyrir manni að
stöðvarhús virkjunarinnar mun að
óbreyttu rísa aðeins steinsnar frá
fossunum, auk þess sem sár opnast
þegar vegur verður lagður yfir hið
sögulega og einstaka mosavaxna
hraun, Eldhraun Skaftárelda, sjálfra
móðuharðindanna sem komu af stað
frönsku byltingunni, kviknar vissa
um að orðið rask er ekki nálægt því
að endurspegla það mikla inngrip
sem nær væri að kalla hamfarir og
er að óbreyttu handan við hornið.
Orðið sem lýsir best afleiðingum
ákvarðana þeirra manna sem þarna
véla um er ekki rask heldur eyðilegg-
ing.
Að kyrkja foss er stór ákvörðun.
Sérstaklega ef ákvörðun um hálstak
er tekin í blóra við lög sem ætlað er
að vernda slíka perlu.
Sá sem situr hljóður við fossinn
með þungt hjarta af hugsunum,
seytlandi vatni og hrossagauk,
hlýtur líka að hugleiða að í efnahags-
legu tilliti er þessi virkjun afskaplega
vafasöm, því með vaxandi ferða-
þjónustu opnast fleiri tækifæri fyrir
þá sem eru tilbúnir að borga mikla
peninga fyrir þá upplifun að fá að
heimsækja síðustu ósnortnu staði
heimsins.
Myndir Antons Brink segja sögu
af veröld sem er. Veröld sem blasir
við að verði eyðilögð. n
Orðin, áformin
og eyðileggingin
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
34 Helgin 7. maí 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ