Fréttablaðið - 07.05.2022, Side 86

Ég er ekki frá því að
þetta inngrip Rósu í
myndveröld Ásmund-
ar sé með allra áhuga-
verðustu sýningum
sem haldnar hafa verið
í húsakynnum meistar-
ans.
Athyglin beinist að
ytra laginu, skurninni,
skelinni og belgnum.
Skúlptúrana vinnur
Nína úr keramík og er
hver skúlptúr hand-
mótaður.
MYNDLIST
Loftskurður
Rósa Gísladóttir og Ásmundur
Sveinsson
Ásmundarsafn
Aðalsteinn Ingólfsson
Í þrívíddarverkum sínum hefur
Rósa Gísladóttir aldrei valið sér
greiðustu leiðina að listrænu tak-
marki og lýðhylli. Hvernig sem ver-
öldin veltist reiðir hún sig á innsæi
sitt og sannfæringu. Og sjá, eðlis-
ávísunin hefur borið Rósu áleiðis
að þeim stað þar sem hún er stödd
í dag, á myndlistarsviði þar sem
ríkir tær og mikilfenglegur einfald-
leiki formanna, uppfullur af and-
legu frjómagni og virðingu fyrir
menningararfi aldanna. Um þetta
vitnar yfistandandi sýning hennar
í Ásmundarsafni. En óumdeilt er að
á opinberum vettvangi hefur mód-
ernísk formhyggja af þessu tagi,
voldug og knöpp, látið undan síga
fyrir tilraunaverkefnum á konsept-
kantinum, pálmatrjám í glerkössum
og öðru í þá veru. Ætli skúlptúrar
Péturs Bjarnasonar heitins á víða-
vangi í Garðabæ og járnskúlptúr
Hallsteins Sigurðssonar til hyll-
ingar rafveitunni í Hafnarfirði séu
ekki einu fulltrúar hreinræktaðrar
formhyggju í borgarlandslaginu hér
frá síðustu áratugum?
Sjálf hefur Rósa tekið þátt í
nokkrum lokuðum samkeppnum
um opinbera myndlist hér á landi,
en aldrei verið fengin til að fullgera
tillögur sínar. Sem er okkar missir,
því þar sem verk Rósu hafa verið sett
upp í borgarlandslagi hafa þau verið
verulega áhrifamikil. Ég nefni ein-
ungis sýningu hennar í Rómaborg
2012, þar sem hún steypti risastór
tilbrigði um brúkshluti og skreyti
úr grárri forneskju Rómverja og
kom þeim fyrir á torgi Trajanusar
í rústum gömlu borgarinnar. Með
þessum hætti efndi hún til frjórrar
formrænnar og hugmyndalegar
samræðu venslaðra forma úr fortíð
og nútíð.
Líf skugganna
Það er sem sagt með uppstokkun
og tilfæringum á hvítum einingum
í yfirstærð sem Rósa nær helst fram
markmiðum sínum; ekki síst að gefa
til kynna nærveru hins óefnislega í
gegnheilu efninu. Og fyrir henni
er ekkert efni hvítara og næmara
fyrir lífi skugganna en skjanna-
hvítt gifs. En gifs er auðvitað bæði
viðkvæmt og gljúpt, hentar því alls
ekki til staðsetningar utandyra.
En innan dyra og í nánu samneyti
við Ásmund Sveinsson er Rósa í
essinu sínu, ekki síst vegna þess
að Ásmundur, hvers sérgrein var
myndmótun en ekki myndhögg,
steypti mikinn hluta verka sinna í
gifs. Fyrir Ásmundi var gifsið hins
vegar millistig, en ekki endanlegt
markmið. Lokatakmarkið var oftast
nær brons- eða steinsteypa.
Í sjálfu sér á Rósa ekkert vantalað
við fígúratíf eða hálffígúratíf verk
Ásmundar, heldur efnir hún til
umfjöllunar um formskyn hans,
eins og það birtist í hans stærsta og
ef til vill merkilegasta rýmisverki,
sjálfri Kúlunni í sinni uppruna-
legu – og drif hvítu – mynd. Lista-
konan bútar bygginguna niður í
frumeiningar sínar, en virðir upp-
runaleg hlutföll þessara eininga.
Þessum einingum raðar hún saman
með ýmsum hætti, sem væru þær
hluti af myndmáli óhlutbund-
inna forma. Við það verða til eins
konar konkret verk, myndlistar-
legar samantektir um húsið – á víð
og dreif um húsið. Stórbrotnust
eru tilbrigðin um sjálfa Kúluna,
sem birtist annars vegar sem eins
konar öfugt kerald, eitt og sér, eða
í samfloti með hvítum ferningum
eða strendingum, hins vegar sem
risastórt opið kar, heilir 2 metrar
í þvermál. Við réttar aðstæður er
engu líkara en þetta kar safni til sín
þeirri birtu og þeim skuggum sem
inn í sýningarrýmið rata.
Virkjun tómarúmsins
Einnig er hrífandi hvernig Rósa les
úr tómarúminu í byggingarfræði
Ásmundar; hvernig hann loftar á
milli eininga, eða hleypir birtu inn
í þær. Eða hvernig hann galopnar
veggi til að tengja saman skúlp-
túrverk og arkitektúr. Eða einfald-
lega til að gera áhorfendum kleift
að skoða tvö eða f leiri verk sam-
tímis. Þessi „bil“, „op“ eða „skjáir“
í rýmisverkum Ásmundar verða
Rósu tilefni til skemmtilegra upp-
brota á þeim gegnheilu einingum
sem leggur undir. Ég er ekki frá því
að þetta inngrip Rósu í myndveröld
Ásmundar sé með allra áhugaverð-
ustu sýningum sem haldnar hafa
verið í húsakynnum meistarans. ■
Um hvítu kúluna
Rósa Gísladóttir
sýnir verk sín í
Ásmundarsafni.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGIR ARI
Listakonan bútar bygginguna niður í frumeiningar sínar.
kolbrunb@frettabladid.is
Listamaðurinn Carl Boutard opnar
í dag, laugardag 7. maí, klukkan
15 sýninguna Peanuts í Y gallery í
Hamraborginni. Sýningin stendur
til 28. maí.
Carl Boutard hefur í sinni list-
sköpun skoðað framleiðslu náttúr-
unnar sem fylgir ákveðnum strúkt-
úrum og stöðugri endurtekningu.
Á sýningunni Peanuts fæst lista-
maðurinn við samhljóminn milli
mótaaðferða við skúlptúrgerð og
þeirrar mótagerðar sem verður til
af náttúrunnar hendi.
Athyglin beinist að ytra laginu,
skurninni, skelinni og belgnum.
Carl Boutard (f. 1975) býr og
starfar í Reykjavík. Hann er dós-
ent í myndlist við myndlistardeild
Listaháskóla Íslands. Á síðasta ári
sýndi hann í Listasafni Reykja-
víkur, Ásmundarsafni og Skissernas
Museum í Lund. ■
Carl í Y gallery
Sýningin Pea-
nuts er í Hamra-
borginni.
kolbrunb@frettabladid.is
Á sýningunni Iðkun / Practice í
Listavali á Granda sýnir Nína Ósk-
arsdóttir röð nýrra skúlptúra þar
sem hún veltir fyrir sér hugmyndum
um heilagleika í menningarlegum
skilningi. Skúlptúrana vinnur
Nína úr keramík og er hver skúlp-
túr handmótaður og unninn út frá
þeirri hönnun og fagurfræði sem
birtist í trúarlegri iðkun. Sýningin
stendur til 22. maí. ■
Hugmyndir um heilagleika
Einn af skúlptúrum Nínu.
MYND/AÐSEND
50 Menning 7. maí 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐMENNING FRÉTTABLAÐIÐ 7. maí 2022 LAUGARDAGUR