Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2020, Blaðsíða 69

Um goslokahelgina í Vestmannaeyj-
um í sumar, fyrstu helgina í júlí,
er áætlað að út komi bókin Vest-
mannaeyjar, af fólki og fuglum og ýmsu
fleiri, sem Eyjamaðurinn Sigurgeir Jóns-
son, fyrrum kennari, blaðamaður og
sjómaður, hefur ritað. Sigurgeir hefur
áður sent frá sér allnokkrar bækur um
mannlíf, félagslíf og íþróttalíf í Vest-
mannaeyjum á öldinni sem leið.
Að þessu sinni fjallar hann um
byggðina fyrir ofan hraun, mannlíf og
staðhætti, ásamt því sem ýmsir aðrir
þættir prýða bókina, þar á meðal upp-
rifjun á kunningsskap hana við nokkra
þekkta Eyjamenn, lífs og liðna. Þeirra á
meðal er Sævar í Gröf, sonur aflakóngs-
ins Binna í Gröf, en þeir Sigurgeir voru
skipsfélagar eina sumarvertíð. Við gríp-
um hér niður á þá frásögn:
Sævar í Gröf,
glöggur og heppinn
fiskimaður
Fiskirí var gott þetta sumar á Sæfaxa.
Aðallega var sótt austur að Ingólfs-
höfða en fyrir kom að kastað var á
Víkinni ef þar var líflegt. Sævar var
fiskimaður, sérlega glöggur og jafn-
framt heppinn. Hvort sem það var af
tilviljun eða ekki þá vorum við æði
oft staddir þar sem fisk var að hafa í
það og það sinnið. Eftir á að hyggja
þá held ég að þetta hafi ekki verið
eintóm heppni, heldur hafi Sævar erft
þann eiginleika frá föður sínum,
Binna í Gröf. Og oft var Gullborg VE
ekki langt undan þetta sumarið og
kom sér stundum vel eins og síðar
verður greint frá.
Sævar var einstakur öðlingur að
vera með á sjó. Nú voru þarna um
borð margir af félögum hans og þeim
vandaði hann ekki kveðjurnar ef eitt-
hvað bjátaði á, kallaði þá hinum
verstu nöfnum, róna og aumingja. En
ekki ristu þær skammir djúpt og æv-
inlega var allt fallið í ljúfa löð næst
þegar híft var. En aldrei mælti hann
styggðaryrði við okkur Stefán þetta
sumar þótt tilefni gæfust, rétt eins og við
værum af allt öðru sauðahúsi. Skamm-
irnar virtust alfarið bundnar við kunn-
ingjahópinn og þeir fengu það oft óþveg-
ið.
Ekki var Sævar mikið fyrir að liggja í
koju, nema þá á stímunum og það var
ekki oft sem stýrimaðurinn togaði,
venjulega stóð Sævar sjálfur öll tog,
henti sér kannski út af í klukkutíma eða
svo og virtist þá úthvíldur. Allt var togað
eftir miðum, dýpi og radarfjarlægðum.
Ég komst eitt sinn þetta sumar til að líta
í miðabókina hans Sævars og sú bók var
einstök í sinni röð. Hún var nær öll
skráð í 1. persónu nútíðar, rétt eins og
um eintal sálarinnar væri að ræða, eitt-
hvað á þessa leið: „Ég toga vestur alveg
út á 50 faðma og þá beygi ég út á og
passa að fara ekki dýpra en 70 faðma og
það er festa á 9 mílunum.“ Fyrir kom
að breytt var yfir í 2. persónu í frásögn-
inni: „Þú mátt ekki fara nær en 4 mílur
þarna,“ og var greinilegt að þessi bók var
skráð nær orðrétt eftir samtali þeirra
feðganna. Því miður held ég að þessi bók
hafi lent á hafsbotni þetta sumar og var
það skaði, ég hefði gefið mikið til að eiga
hana.
Máltíðin tók þrjár mínútur
Sævar var kappsmaður í öllu sem hann
tók sér fyrir hendur og eins og venjan er
með fiskimenn þá gekk oft mikið á þegar
verið var að taka trollið, ekki síst ef gott
var í. Á þessum tímum var „rússinn“
ekki kominn til sögunnar heldur var
rópakerfið alls ráðandi og belgurinn
venjulega halaður inn á höndum. Alltaf
var skipstjórinn sjálfur, Sævar, þar
fremstur í flokki og átökin allsvakaleg.
Einhverju sinni vorum við nýbúnir að
snæða hádegismat þegar híft var. Sævar
var alltaf jafnlengi að borða úti á sjó,
máltíðin tók nákvæmlega þrjár mínútur,
sama hvað í matinn var og má þá nærri
geta að lítið var tuggið heldur rann
allt nokkuð beina leið niður í maga.
Súpu drakk hann ævinlega úr krús ef
hann þá mátti vera að því að bæta
henni við. Svo var hann rokinn út.
Í þetta sinn höfðum við rekið í
gott ufsahal og mikill hamagangur í
skipstjóranum að ná inn belgnum.
Slík voru átökin að í miðjum klíðum
stóð gusan út úr honum, soðningin
frá í hádeginu ásamt kartöflubitum
fór ómelt í sjóinn. Þegar loksins var
búið að ná öllu inn og búið var að
láta trollið fara á ný, læddist Sævar
aftur í borðsal og endurtók máltíðina,
aftur á nákvæmlega þremur mínút-
um.
Þið vitið hvar ég verð
Nær öll var skipshöfnin þetta sumar
heldur í ölkærara lagi og var skip-
stjórinn engin undantekning frá því.
Æði oft var það eftir að löndun var
lokið og helgarfrí framundan að ein-
hverjir biðu aftur í borðsal, reiðubún-
ir að hella upp á mannskapinn, oftast
drykkjufélagar Sævars sem þar voru
mættir. Það var furðulegt hve erfitt
Sævar átti alltaf erfitt með að koma Sævar í Gröf.
Sjómannablaðið Víkingur – 69
Tveir
eftirminnilegir Eyjamenn