Sjómannablaðið Víkingur - 01.01.2020, Blaðsíða 64

64 – Sjómannablaðið Víkingur
Hún hét Coronet. Tveggja mastra
skúta. Smíðuð í Grimsby 1887.
Eikarskip. Stærð 90,5 brúttó tonn.
Notuð til togveiða í Norðursjó.
Coronet var seld til Þýskalands 1899
og fékk þar nafnið Mary. Notuð til vöru-
flutninga. Frá Þýskalandi fór hún til Sví-
þjóðar árið 1905. Þar þjónaði skútan
sem fiski- og vöruflutningaskip. Mary
sökk með járnfarm á svo grunnu vatni
árið 1918 að möstur stóðu upp úr sjávar-
fletinum. Fjögurra manna áhöfn fannst
hvergi og voru sögusagnir á kreiki um að
Rússar hefðu sökkt skipinu og sent
áhöfnina til Síberíu.
Í janúar 1919 var skipinu lyft til við-
gerðar og því aftur gefið nafnið Coronet.
Til Færeyja kom skipið haustið 1919 og
var gert út á nærmiðum og við Ísland.
Um miðjan júní árið 1935 fór Coronet
á miðin við Vestur-Grænland með tutt-
ugu og einn mann innanborðs. Viggo
Joensen var skipstjóri á skútunni en þar
sem hann var ekki með full réttindi var
skráður skipstjóri á henni Sofus Joensen.
Skipið var sjö daga yfir hafið að Hvarfi
en þá brældi og var andæft í átta daga.
Þegar brælan gekk niður var siglt norður
í Færeyingahöfn og gert klárt fyrir sum-
arveiðar. Veiðar gengu þokkalega og
fyllti skipið sig á tveimur mánuðum. Afli
500 skippund af saltfiski.
Heimsiglingin
Heimsigling Coronet hófst frá Fær-
eyingahöfn 3. september 1935. Sunnu-
daginn 8. september var skipið komið
suður að Hvarfi og aðeins sjö daga sigl-
ing heim til ástvina. Þá fór hann að kula
og loftvog að falla. Engan um borð grun-
aði þó að óveður gæti verið í nánd. Vind-
ur óx hratt og sigling var erfið vegna
þess hversu hlaðið skipið var. Áður en
varði var komið fárviðri. Segl voru rifuð
og mótorinn gangsettur. Ákveðið var að
taka stefnu frá landi og á dýpra vatn.
Allir sjómenn óttast siglingaleiðina
fyrir Hvarf því að þar er að finna eitt
allra versta sjólag á hnettinum.
Skipið varði sig vel en veður og stór-
sjóir færðust stöðug í aukana. Brotsjóir
voru farnir að rísa á bæði borð en engin
þeirra lenti á skipinu. Í einni hryðjunni
fór klýverseglið út í veður og vind. Nýtt
segl var til um borð en of mikil áhætta
var talin því samfara að senda menn upp
í reiðann. Áhöfnin fór því undir þiljur að
undanskildum stýrimanni og háseta við
stýrið. Skipinu var snúið undan sjó og
vindi í von um að forða því frá áföllum.
Fyrra brotið
Ekki dugði þetta til því skyndilega reið
mikið brot á skipinu sem rann á kvik-
unni og lagðist á stjórnborða. Þegar skip-
ið var að rétta sig af sogaðist það inn í
hvolfið á næsta broti sem yfir reið og
braut allt og bramlaði. Sjór fossaði ofan í
káetuna og skipið lagðist svo mikið að
sjó flaut upp í efri kojur.
Skipsmenn hlupu upp á þilfar og þar
var ljótt um að litast. Bugspjótið var
brotið af skipinu, frammastrið kubbað
við þilfar, báðir lífbátarnir horfnir, lunn-
ing, dekkstyttur og skansklæðning farin
veg allrar veraldar. Fiskikassi á þilfari var
horfinn svo og vélarúmskappi. Stýrishús-
ið var illa brotið og messamastrið
kviknakið.
Það sem hjálpaði skipinu við að rétta
sig af eftir þetta áfall var full lest af salt-
fiski og að yfirvigt þess var öll farin fyrir
borð. Sjö göt voru á dekkinu, sum
manngeng. Ljóst var að skipið færi beina
leið á botninn ef ekkert yrði að gert.
Lensa þyrfti það í einum hvelli og loka
verstu lekastöðum á þilfari. Menn
stukku að dekkdælunni sem ekki virkaði
þar sem sjórinn hafði skolað úr henni
hjartanu eða ventlastykkinu. Þetta voru
mikil vonbrigði og lífsvon manna dvín-
aði. Í myrkri og sjóroki var hjarta dæl-
unnar hvergi sjáanlegt.
Stýrimaður vissi um vasaljós í lúkar
og hljóp niður og sótti það. Að lokum
fannst hjartað þar sem það lá á skamm-
dekkinu. Það var mönnum hulin ráðgáta
á hverju stykkið hékk því engin var
skansklæðningin. Eftir að hjartað var
komið á sinn stað dældu menn af öllum
lífs og sálar kröftum. Einnig var sjó ausið
úr skipinu með öllum tiltækum koppum
og kirnum.
Í lúkarnum var allt á tjá og tundri.
Unglingur, í sinni fyrstu veiðiferð, sat
fastur í einni af neðri kojunum vegna
þess að akkeriskeðjan lokaði fyrir op
hennar. Þegar skipið hentist á hliðina
kastaðist hluti af keðjunni upp úr keðju-
kassanum og hafnaði í kojunni fyrir ofan
hann. Skipshöfnin vann baki brotnu við
að þétta skipið og lensa. Erfiðast var að
losna við mastrið sem hékk við skipið á
reiðanum og lamdist við byrðing þess.
Coronet
Árni Björn Árnason
Færeyskur kútter norður af Íslandi. Myndin er tekin 1946.