Borgfirðingabók - 01.12.2012, Qupperneq 43

43Borgfirðingabók 2012
Veröld Skallagríms byggðist á arfi sagna og trúar hugmynda sem
tengdu hann landinu, gangi himintungla og æðri máttarvöldum. Allt
þurfti að eiga sinn sess í veröldinni. Í bókinni Stærð veraldar er leitast
við að skýra hvernig tákn í náttúrunni og staðsetning mannvirkja
tengjast á rökrænan hátt við landnám og skapa mynd af heiminum
og lífsverkinu öllu.
einar Pálsson rannsakaði þessa hugmyndafræði eins og hún birtist í
íslenskum fornbókmenntum, hann uppgötvaði heimsmynd landnema
á Íslandi og skrifaði um hana merkan bókaflokk: Rætur íslenskrar
menningar. einar taldi mörg íslensk miðaldaverk vera launfræði,
gegnskotin tölfræði Pýþagórea og Platóista. Við samanburð á Njáls-
sögu og samtíma efni frá öðrum löndum virtist sjálft sögusvið þeirra
skipta meira máli en ætlað hafði verið og vera afmarkað á vissan hátt.
Afmörkun lands með þessum hætti felur í sér norræna heimsmynd
hins helga kornkonungdæmis, stærð þess er 216.000 fet að þver-
máli, Það er markað helstu kennileitum, himintunglum og þekktustu
táknum fornrar tölspeki og þeirri ætlan að hlutföll alheims séu þeim
bundin. Tölfræði þeirra verða helgir dómar í heiðinni trú.
einn þeirra sem kom hingað upp til að kristna Íslendinga hét
Ásólfur alskikk, hann kom frá Írlandi með tólf menn. eftir að
Ásólfur og postular hans höfðu sett upp tjöld sín á Austfjörðum og
undir eyjafjöllum, gerðist hann einsetumaður í Borgarfirði. er talið
að kofi hans hafi verið þar sem nú er kirkjan á Bæ í Borgarfirði.
Sagan segir að síðar er Halldór sonur Illuga Rauða bjó þar vandist
fjósakona hans á að þerra fætur sína á leiði Ásólfs. Nótt eina dreymdi
hana að Ásólfur ávítaði hana fyrir að þerra saurga fætur á húsi hans.
Hann sagðist muni sættast við hana ef hún segði Halldóri draum sinn.
Þegar fjósakonan sagði Halldóri drauminn gaf hann ekki gaum að.
Löngu síðar gerðist svipað atvik. Þegar Rúdólfur biskup fór frá Bæ
urðu þar eftir þrír munkar. einn þeirra dreymdi að Ásólfur mælti við
hann; Sendu húskarl þinn til Halldórs og kauptu af honum þúfu þá
sem er í fjósgötunni „ok gef við mörk silfurs.“ Munkurinn gerði það,
keypti þúfuna og fann í henni manna bein sem hann fór með heim.
Næstu nótt dreymdi Halldór „at Ásólfr kom at honum og kvezk bæði
augu mundi sprengja ór hausi honum, nema hann keypti bein hans
slíku verði sem hann seldi“.2 Halldór keypti aftur bein Ásólfs, setti
þau í skrín og kom þeim fyrir yfir altari kirkjunnar.