Borgfirðingabók - 01.12.2012, Blaðsíða 123
123Borgfirðingabók 2012
skiljanlega hafa sótt fast eftir lífi hans, að þeirrar tíðar hætti, og jafn-
framt voru þeir hin mestu karlmenni.
Í Landnámabók er líka sagt frá því að Kalman, kom út í Hvalfirði.
Hann var suðureyskur að ætt, og bjó hinn fyrsta vetur að Katanesi, en
þá er sagt að hann hafi misst tvo syni sína í Hvalfjörð og flutti bú sitt
að Kalmanstungu í Hvítársíðu, og nam land milli Hvítár og Fljóta og
Kalmanstungu alla, svo og allt austur undir jökla, sem grös eru vaxin
og bjó að Kalmanstungu.
Sonur Kalmans var Sturla goði sem bjó að Sturlustöðum, en nú er
sá bær týndur, og það bæjarstæði, og greinir fræðimenn á um hvar
það hefir verið. Sumir halda það uppi við Kleppa, en aðrir sunnan í
Kalmanstungunni.
Sonur Sturlu var svo Bjarni, sá er hér kemur við sögu og deildi
við Hrólf hinn yngra, og sonu hans um Tunguna litlu. Þá hét Bjarni
að taka kristni. „eftir það braut Hvítá út farveg þann er nú fellur
hún“. „Þá eignaðist Bjarni Tunguna litlu og ofan um Grindur og
Sólmundarhöfða“. Hér kemur því fram enn ein tilfærsla Hvítár. Þær
sem áður hafa verið upp taldar og lýst, eru af tveimur ástæðum. Fyrst
og mest af náttúrukrafti árinnar og svo af nauðvörn Músa-Bölverks.
en hér kemur hin þriðja ástæðan; hulinn verndarkraftur. ekki er
hægt að skilja frásögnina öðruvísi, en svo að Guð almáttugur hafi
bjargað þarna einu barna sinna, Bjarna Sturlusyni, sem eignast þar
með landið.
Bjarni byggði svo þarna bæ og nefndi að Bjarnastöðum, og sem
að líkum lætur byggði hann og kirkju, en álitið er að lítil hafi sóknin
verið og jafnvel ekki jarðað í kirkjugarðinum nema heimafólk á
Bjarnastöðum. Hvort fleiri bændur en Bjarni hafi búið á Bjarnastöð-
um er ekki ljóst, en vitað er að býlið hefir ekki verið lengi í ábúð, og
fornfræðingar halda að kirkja hafi aðeins einu sinni verið reist þar.
Frásögnin í Landnámu um Tunguna litlu, og það sem í sambandi
við hana er, hefir dregið mjög að sér athygli fræðimanna og forn-
fræðinga. ekki færri en fjórir slíkir menn hafa athugað staðinn, rann-
sakað fornleifar og gert skriflega grein fyrir hvers þeir urðu vísari á
síðastliðnum um það bil, 120 árum, sem mér er kunnugt um.
Fyrst er það Jónas Hallgrímsson 1841, en hann gefur skýrslu og
lýsingu til Finns Magnússonar, og er skýrsla Jónasar varðveitt í Jóns
Sigurðssonar safninu í Landsbókasafninu í Reykjavík. Hann segir
meðal annars, að frásögn Landnámu um Tunguna Litlu og tilfærslu