Borgfirðingabók - 01.12.2012, Blaðsíða 124
124 Borgfirðingabók 2012
Hvítár sé vafalaust sannleikanum samkvæm. Að það sjáist enn merki
bæjarins Bjarnastaða ásamt með kirkju. Að það sjáist greinilega að
áin hafi áður runnið þeim megin við bæinn, sem hún nú rennur ekki.
Það er að hinn gamli farvegur sé greinilegur, ómisskiljanlegur, eins
og það er orðað. Hann segir að veggir allir séu hrundir og ógreinilegir,
og að gömul bein séu hér og þar. Innanum mannabein fann hann
eikarspýtu og nokkur brot af hvítum marmara, sem virtist vera unn-
inn. Hann fann töluvert magn af Baulusteini, sem hann telur að sóttur
hafi verið í Kalmanstungufjallið, og hafi gólf kirkjunnar sennilega
verið grjótlagt með því. Skammt frá Bjarnastaðabænum fann Jónas
dyralaust grjótmannvirki, sem hann telur að vera að innanmáli sjö
sinnum tvær og hálf álnir. Hann segir að nokkrir menn kalli þetta
Bjarnaleiði. Jónas gróf í þetta, en segist ekkert hafa fundið, nema
nokkra veðraða beinmola og lítið eitt af trékolaösku.
1873, kemur þarna maður að nafni Kaalund, sem ég ætla að verið
hafi danskur. Hann segir meðal annars að mannabein blási þar upp.
Brynjólfur Jónsson fræðimaður frá Minnanúpi kemur á staðinn í
júlí 1891. Hann segir meðal annars, „Mannabein höfðu blásið þar
upp, man gamalt fólk eftir leifum af þeim, en nú eru þær horfnar“.
Þetta mun þó ekki með öllu rétt, eins og síðar kemur fram. Brynjólfur
lýsir þarna staðháttum betur heldur en ég hefi séð annarsstaðar, og er
þar sagt orðrétt, „Tungan litla hefir verið neðsti oddi Geitlandsins,
milli Hvítár og Geitár, áður en þær koma saman. Hvítá hefir skilið
hana frá Kalmanstungunni, sem uppgróinn farvegur sýnir, en síðar
hefir hún brotist þvert yfir Geitá nokkru ofar, og þar rennur hún enn,
Ármót Hvítár og Geitár. Í fjarska Geitlandið og Litla-Tungan. Mynd Ómar Arason