Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Side 1

1
1. hefti • 55. árgangur
júní 2005
MANNRÉTTINDAUMRÆÐA
Hinn 13. mars sl. ritaði danski lagaprófessorinn, dr. Mads Bryde Andersen,
grein í blaðið Berlinske Tidende. Hann kemur nokkuð víða við og er ómyrkur í
máli, greinilega að yfirlögðu ráði. Prófessorinn segir Dani ætíð hafa verið trega
til að afsala fullveldisrétti til alþjóðlegra stofnana, s.s. Evrópusambandsins. Öðru
máli gegni þegar vald hafi verið fært frá þjóðþinginu til alþjóðlegra mannrétt-
indastofnana og hefur hann þar sýnilega mannréttindasáttmálann og Mannrétt-
indadómstól Evrópu fyrst og fremst í huga. Þá hafi gagnrýnisraddir verið hljóðar.
Á því séu eflaust ýmsar skýringar. Sumir kunni að vera sammála þeirri stefnu
sem dómstóllinn fylgi, en aðrir kunni að veigra sér við að gagnrýna þá stefnu.
Ástæðan geti verið sá þáttur þjóðmenningarinnar sem segi að mannréttindi séu af
hinu góða og einnig það að vegna þess að Danir virði sögulegan aðdraganda
mannréttindasáttmálans geti auðveldlega verið litið á gagnrýni á mannréttinda-
kerfið sem stuðning við yfirgang og pyndingar. Ástæðan fyrir því að nokkur þögn
ríki einnig á meðal lögfræðinga, s.s. þeirra sem í háskólum starfi, sé líklega sú að
margir telji afstöðu til mannréttindamála hafa að geyma sömu afstöðu til innflytj-
enda og aðlögunar þeirra, en þau mál séu svo viðkvæm að margir háskólamenn
forðist að ræða þau á opinberum vettvangi. Að því er mannréttindadómstólinn
varði sé staðan sú að hann beiti valdi sínu á þann hátt að það snerti öll svið þjóð-
lífsins. Til marks um það séu t.d. dómar um hvort óskilgetin dóttir eigi rétt á því
að umgangast föður sinn, hvort Karólína Mónakóprinsessa þurfi að sæta því að
vera á „paparazzi“ mynd, hvort læknir eigi rétt á því að framkvæma fóstureyð-
ingar og hvort hægt sé að meina ættleiddu barni að eiga erfðarétt. Í framhaldi af
þessu segir prófessorinn í lauslegri þýðingu: „Það er hægt að hafa mismunandi
afstöðu til þess hvernig á að afgreiða mál af þessu tagi. En með því að gera þau
að álitamáli um það hvort hin fáu almennu „mannréttindaákvæði“ séu brotin er
mannréttindadómstólnum fengið verulegt vald. Í stað þess að vera pólitísk álita-