Tímarit lögfræðinga - 01.06.2005, Blaðsíða 102

reglu, sem m.a. er að finna í stjórnsýslulögunum, hafi verið fylgt. Í kirkju-
garðamálinu, H 1997 2625, komu fram mismunandi skoðanir um þetta atriði.
Héraðsdómur mat ekki hvort meðalhófsreglu hefði verið gætt og hugsanlega
til að bregðast við þessu sagði meirihluti Hæstaréttar að það yrði, m.t.t. mark-
miða og gildissviðs samkeppnislaga, að:
… játa samkeppnisyfirvöldum rúmar heimildir til aðgerða … og mats um það
hvenær þeirra er þörf. Það mat verður þó að vera málefnalegt og fara að reglum
stjórnsýslulaga; þar á meðal verður að gæta hófs í beitingu úrræða, sbr. 12. gr. þeirra
laga. Dómstólar dæma um valdmörk samkeppnisyfirvalda samkvæmt 60. gr. stjórn-
arskrárinnar.6
Hæstiréttur lýsti því hvernig aðstaðan var áður en ákvörðunin var tekin og
sagði:
Ákvörðun samkeppnisyfirvalda um stjórnunarlegan aðskilnað þykir hafa verið mál-
efnaleg og hafa stuðlað að lögmætu markmiði og ekki gengið lengra en góðu hófi
gegndi.7
Einn dómari skilaði sératkvæði og dró í efa að aðstæður réttlættu ákvörð-
unina sem um var deilt. Dæmin eru fleiri, bæði um meðalhófs- og jafnræðis-
reglu.
Sömuleiðis er ljóst að dómstólar dæma um það hvers efnis ákvörðun er og
hvort það er nógu ljóst til að byggjandi sé á ákvörðuninni, en það er talin vera
meginregla í stjórnsýslurétti að efni ákvarðana skuli vera ákveðið og skýrt.
Dæmi um þetta er í H 1998 1291. Þar hafði maður verið fluttur úr embætti í
annað starf sem svo var lagt niður. Ákvörðun um flutning var ekki til skjalfest
með neinum hætti öðrum en þeim að samþykki fékkst fyrir því að flytja launa-
lið viðkomandi milli fjárlagaliða. Héraðsdómur sagði í forsendum sínum, sem
síðan var vísað til í Hæstarétti:
… stjórnvaldsákvörðun, sem felur í sér skipun, setningu eða ráðningu ríkisstarfs-
manns, verður skv. óskráðri meginreglu stjórnsýsluréttar að vera ákveðin og skýr, en
því skilyrði er engan veginn fullnægt hér.8
2.2 Þættir ákvörðunar sem snúa að heimildarlögunum
Að því er snertir þá þætti ákvörðunar sem tengjast heimildarlögunum
sjálfum þá er í fyrsta lagi ljóst, og varið af 60. og 70. gr. stjórnarskrárinnar auk
stjórnskipunarvenju, að dómstólar dæma um það hvort ákvarðanir og athafnir
stjórnvalda eigi sér lagastoð, og hvort þær og lagastoðin samrýmist stjórnar-
6 H 1997 2625, bls. 2629.
7 H 1997 2625, bls. 2629.
8 H 1998 1291, bls. 1298.
102